و) سِوارا (عقل)(1)

SiteTitle

صفحه کاربران ویژه - خروج
ورود کاربران ورود کاربران

LoginToSite

SecurityWord:

Username:

Password:

LoginComment LoginComment2 LoginComment3 .
SortBy
 
دائرة المعارف فقه مقارن جلد 1
هـ) مَعَسه (عمل و رویّه)(1)ز) نمونه اى از کاربرد منابع قانونى

سِوارا («نتیجه منطقى»، «عقل») عبارت است از منطق حقوقى اى که عالمان هلاخا در استدلال هایشان به کار مى برند. سوارا آن دسته از قواعد شرعى را ارائه مى کند که مستقیماً از عقل بشرىِ عالمان هلاخا ناشى شده اند.

«عقل» به عقیده عالمان یهود گاه منبع تاریخىِ کارکردِ دیگر منابع قانونى شریعت یهودى است. براى مثال، آنگاه که یک حکم شرعى به وسیله میدراش وضع مى شود، عملِ تفسیر منبع مستقیم و ایجادکننده این حکم است; بااین همه، راهنماى مفسّر در طى فرایند تفسیر عبارت است از عقل و منطق و استدلال. ازاین رو، «عقل» منبع تاریخى و عملى این حکم است. همین سخن درباره قواعدى که به وسیله منابع قانون گذارى، یعنى تقانا، معسه و مینهاگ وضع مى شوند مصداق مى یابد، چرا که قوانینى که بدین صورت براى پاسخ گویى به نیازهاى جدید وضع مى شود تحت سیطره «منطق» است.

به رغم این مطلب، «عقل» به اعتقاد آنان منبع قانونى شریعت یهودى نیز هست. عقل گاهى منبع مستقیم یک قاعده خاص است، و این در جایى است که این قاعده فقط به استناد عقل و استدلال وضع شده باشد، و از این جهت عقل در همه حوزه هاى هلاخا نقش مهم دارد. جایگاه والاى عقل را مى توان در طبقه بندى قوانین مشاهده کرد: در حالى که قوانینِ ناشى از تقانا، معسه و مینهاگ در زمره قوانین معروف به دِرَبانان («از عالمان») طبقه بندى مى شوند، قوانینى که منبع مستقیم آنها عقل است در طبقه دِاورَیتا («از تورات») جاى مى گیرند. این جایگاه حاصلِ این اصل اساسى و زیربنایى کل نظام هلاخا است که تورات براساس صلاحیّت و مرجعیّت عالمان هلاخا نازل شده است; ازاین رو، مى توان گفت که هر قاعده اى که از عقلِ عالمان هلاخا نشأت گرفته است، از خود تورات ناشى شده است، زیرا به عقیده آنان عقلِ عالمان هلاخا با منطق درون تورات منطبق است.(2)

نمونه اى از استناد به عقل به عنوان منبع مستقیم وضع قانون را مى توان در بحث تلمودى زیر که اهمیّت بسیارى دارد مشاهده کرد: اصل مهم یهودیّت این است که اگر به کسى گفته شود که قانون تورات را نقض کن و الا کشته مى شوى، وى باید قانون را نقض کند تا کشته نشود (تلمود، سنهدرین 74 الف); زیرا به گفته عالمان تلمود و نیز ابن میمون، قوانین تورات وضع شده اند تا آدمى با آنها بزید نه اینکه به خاطر آنها کشته شود (یوما 85 ب).(3) بااین همه، سه گناه کبیره از این قاعده مستثنا شده اند: اگر کسى را مخیّر کنند که یکى از سه جرم بت پرستى، زنا و قتل را مرتکب شود یا کشته شود، او باید تن به مرگ دهد امّا آن گناهان را انجام ندهد (سنهدرین 74 الف; پساحیم 25 الف ـ ب). این قانون در خصوص دو جرم بت پرستى و زنا به وسیله تفسیر کتاب مقدّس وضع شده است، امّا در موردِ قتل دیگرى منبع این قانون عقل است نه تفسیر. تلمود چنین استدلال مى کند: «دلیل این است: ... چه کسى مى گوید خون تو سرخ تر است؟ شاید خون آن دیگرى سرخ تر باشد!» (سنهدرین 74 الف). پس منبع مستقیم این قانون در مورد قتل سوار است.(4)


1. sevarah.
2. M.E., Sevarah, EJ., v. 14, p. 1195-6.
3. Yad, Yesodei ha-Torah 5:1.
4. M.E., Sevarah, op. cit., p. 1196.

 

هـ) مَعَسه (عمل و رویّه)(1)ز) نمونه اى از کاربرد منابع قانونى
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma