اشاعره بر مدّعاى خود به چند دلیل عقلى نیز استدلال کرده اند: نخست این که: قول به تعلیل لازمه اش به کمال رسیدن خداوند به وسیله چیز دیگرى است و این هم محال است، زیرا خدا نقصى ندارد تا با چیز دیگرى آن را جبران نماید. دیگر این که: لازمه اعتقاد به هدف و غرض تسلسل است، و آن نیز محال است (زیرا هر هدفى نیاز به هدف دیگرى دارد). دلیل سوم اشاعره این است که: هدف جز لذّت و منفعت و دفع درد و آلام، چیز دیگرى نیست; و خداوند از ابتدا توانایى بر تحصیل آن را دارد، پس فایده و نیازى به واسطه بودن اسباب و علل نیست(1)ولى اشتباه بزرگ آنها در این نکته است که گمان کرده اند مصالح و مفاسد افعال به ذات پاک خداوند بر مى گردد در حالى که روشن است همه آنها مربوط به نیازهاى بندگان است.