در این قرن نیز مجتهدان صاحب فتوا بسیار بودند; از جمله:
1. سید محمّد مهدى ابن سید مرتضى طباطبایى بروجردى، معروف به «بحرالعلوم» (م 1212): برخى کتب فقهى ایشان: مصابیح; الدر النجفیة; حاشیة على طهارة الشرائع للمحقّق الحلى و قواعد احکام الشکوک.
2. جعفر بن شیخ خضر جناحى نجفى، معروف به «کاشف الغطاء» (م 1227): کتب معروف فقهى ایشان: کشف الغطاء، شرح قواعد علاّمه و کتاب الطهارة است.
3. شیخ محمّد حسن نجفى «صاحب جواهر» (م1266): کتاب معروف فقهى ایشان جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام است که در میان کتب فقهى استدلالى امامیّه بى نظیر یا کم نظیر است و مورد توجّه فقها و مجتهدان امروز مى باشد.
4. شیخ مرتضى بن شیخ محمّد امین معروف به «شیخ انصارى» (م 1281): کتاب معروف فقهى ایشان: المکاسب است (که شامل مکاسب محرمه، بیع و خیارات است). ایشان رساله هاى متعددى در ابواب مختلف فقهى از قبیل: رضاع، خمس، زکات، طهارت و... دارد. نامبرده از کسانى است که هم در علم اصول و هم در فقه تحول بى سابقه اى ایجاد کرد، که منشأ پیشرفت فراوان این دو علم شد و کتاب هاى او سالیان دراز است که در حوزه هاى علمیّه کتاب درسى شناخته مى شود.
1. مرحوم نورى در مستدرک نوشته: جمیع علماى عصر خودش و کسانى که پس از آن آمده اند به علو مقام و ریاست نقلى و عقلى و سایر کمالات او اذعان کرده اند حتى شیخ و فقیه اکبر شیخ جعفر نجفى با مقام بلند فقاهت و ریاستش کفش او را با تحت الحنک خود پاک مى کرد، جمع زیادى از علماى بزرگ از تلامذه او بوده اند، از جمله فاضل نراقى. (الکنى و الألقاب، ج 2، ص 68-67).
2. الذریعه، ج 5، ص 217.
3. محدّث نورى در مستدرک درباره صاحب جواهر گفته است: او مربّى عالمان و بزرگ فقیهان و عهده دار ریاست امامیّه در عصر خویش بود. نویسنده کتاب جواهرالکلام است که چنین کتابى در مسائل حلال و حرام نوشته نشده است. برخى از علما گفته اند: اگر مورّخ عصر صاحب جواهر مى خواست، حوادث عجیب و مهمّ زمانش را ثبت کند، بى تردید حادثه اى عجیب تر از تدوین این کتاب در آن عصر نبود. این مسأله به اندازه اى روشن و واضح است که نیازى به بیان ندارد. (ر.ک: مستدرک الوسائل، ج 2، ص 114).
4. شیخ انصارى یگانه روزگار و نابغه زمانه بود. او نمونه زنده و کاملى در علم و عمل و قهرمانى است که در عرصه اجتهاد به او اقتدا مى شود. وى آینه روشنى در پرهیزکارى و تقوا بود... استادِ شیخ انصارى جناب شیخ على کاشف الغطا درباره وى گفته است: همه چیز (در دنیا) شنیدنش بزرگتر از دیدنش مى باشد، مگر شیخ مرتضى که دیدنش، از شنیدن وصفش بزرگتر و اعجاب انگیزتر است. (مقدّمه مکاسب شیخ مرتضى انصارى، سیّد محمّد کلانتر، ج 1، ص 19).
