در آموزه هاى مسیحیت امروزى دومین گروهى که برخوردار از مقام تشریع مى باشند فرمانروایان و حکما مى باشند. آنان مى توانند جهت رسیدن به مقاصد کلان مدیریتى به جعل احکام تشریعى دست بزنند. در کتاب امثال سلیمان مى خوانیم که خداوند فرمود: «به وسیله من پادشاهان سلطنت مى کنند و با اذن من قانون گذاران به تشریع قوانین استوار دست مى زنند».(1)

همچنین در رساله پطرس رسول آمده است: «]از فرمانها[ پیروى کنید... خواه از پادشاه باشد که فوق همه امّت و یا از حکّام که رسولان وى هستند».(2)

روشن است که این تعابیر مى رساند که فرمانروایان و اُمرا حق صدور احکام و وضع قوانین تشریعى را دارند و این حق از ناحیه خداوند به آنان تفویض شده است.

گذشته از این مستندات نقلى، آنان معتقدند عقلا نیز طبیعى به نظر مى رسد که اگر برابر آیینى، مدیریت رعایا از جانب خداوند به فرمانروایان و حکما واگذار شده باشد، طبعاً مقام تشریع نیز به آنان واگذار شده است.(3)

* * *

حال سؤال اساسى این است که چه کسانى از فرمانروایان دنیوى برخوردار از مقام تشریع هستند؟

در پاسخ مى گوییم: بر اساس آیین مسیحیّت کنونى فرمانروایانى برخوردار از چنین مقامى هستند که ولایت عالى داشته باشند و آن ولایت از دیگرى ناشى نشده باشد مانند پادشاه، امیر و رییس جمهور قانونى، به خلاف فرمانده ارتش و استاندار و سایر کسانى که ولایتشان اصلى نیست.(4) همچنین این مقام از آنِ کسانى است که بالاصاله اعمال ولایت مى کنند، و اگر اتفاقاً تحت ولایت شخص دیگرى قرار گیرد، آن والى اعلى مى تواند شرایع وى را تنقیح یا ابطال کند و از این قبیل است شرایع مدنى امیران تیولدار (Feodary); زیرا فرمانروایى که آن زمین را تیول وى ساخته است، مى تواند شرایع او را تنقیح یا ابطال کند، همان طور که پاپ مى تواند شرایع اسقف یا شوراى اقلیمى یا رییس راهبان رسمى را تنقیح یا ابطال کند.(5)

1. کتاب اعمال رسولان 15: 29 .
2. رساله اوّل پطرس 2: 13 .
3. ر.ک: مختصر اللاهوت، شماره 104 .

4. ر.ک: فتاواى ذمى، شماره 79 به بعد.
5. ر.ک: مختصر اللاهوت، ص 114 .
براى مطالعه بیشتر در این باب به دو منبع زیر مراجعه شود:
الف) دائرة المعارف فارسى، ص 2009-2008.
ب) مجموعة الشرع الکَنَسى، گردآورى و ترجمه حنانیا اِلیاس کسّاب.