الف) امام صادق(علیه السلام) از پدرانش از رسول گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله)نقل مى کند که فرمود:
«و من أفتى النّاس بغیر علم و هو لا یعلمُ النّاسخ من المنسوخ و المُحکم من المتشابه، فقد هلک و أهلک; کسى که بدون علم، براى مردم فتوا دهد و ناسخ را از منسوخ و محکم را از متشابه تشخیص ندهد، هم خود را هلاک کرده و هم دیگران را».(1)
مفهوم این حدیث، این است: کسى که با علم و آگاهى از ناسخ و منسوخ و محکم و متشابه و... فتوا دهد مجاز است و این دلیل جواز استنباط و انفتاح باب اجتهاد است.
در حدیث دیگرى از همان حضرت رسیده که به مفضل بن مزید فرمود: من تو را از دو خصلت نهى مى کنم، که افراد از این طریق هلاک شده اند.
«أنهاک أن تدین الله بالباطل و تُفتى النّاس بما لا تعلم; من تو را نهى مى کنم از این که به آیین خدا از طریق باطل متدیّن گردى، و طبق آنچه نمى دانى براى مردم فتوا دهى».(2)
از مفهوم این حدیث، بر مى آید که فتوا و اجتهاد با علم و آگاهى مجاز است وبدون علم در ردیف پرستش خداوند از طریق باطل قرار گرفته است.