طبق منابع روایى استفاده از انفال در زمان غیبت مجاز و حلال است. یکى از مصادیق انفال اراضى موات و معادن است. زمان و مکان مایه پیشرفت وسائل بهره بردارى از معادن مى شود به گونه اى که یک نفر مى تواند با استفاده از ابزار جدید معادن زیادى را تصرّف کند که منجر به نابودى معادن و طبقاتى شدن جامعه مى شود. این شرایط، قیودى را در اجراى حکم ایجاد مى کند (بدون اینکه حکم حلیّت تغییر کند)، لذا اجراى این حکم، مقیّد به حفظ نظام و عدم تعدّى به حقوق دیگران است. تشخیص و استنباط این نوع تقیید به عهده حاکم اسلامى است که فقیه جامع الشرایط است. براین اساس توزیع انفال بین مردم با قیود فوق زیر نظر حاکم انجام مى پذیرد و به محض اینکه این توزیع منجر به اختلال نظام شود و مایه ظلم و تبعیض گردد، وى به محدودیّت آن حکم مى کند. با این بیان روشن مى شود که حکم حلیّت انفال براى مردم هیچ تغییرى نکرده، فقط اجراى آن مقید شده است.
جریان فوق در مثل تقسیم غنایم هم جارى است. غنایم طبق مضمون منابع روایى باید بین رزمندگان تقسیم شود; ولى اکنون توزیع غنایمى مانند هواپیما و تانک و غیره به جهت تالى فاسدى که دارد مشمول ادلّه تقسیم غنایم نیست و این نوعى تقیید در نحوه تقسیم غنایم است، لذا این حکم در عین حال که ثابت است مقیّد مى شود به عدم اختلال نظام و یا فسادهاى دیگر که با نظارت حاکم شرع انجام مى پذیرد و در نتیجه غنایمى توزیع مى شود که منجر به فساد نشود.
لازم به توضیح است ـ چنان که از مباحث قبل روشن شد ـ آنچه ابتدائاً و بلاواسطه، زمان و مکان، در آن اثر مى گذارد شناخت دقیق موضوع است. مثلا در مثال اوّل، زمان و مکان سبب مى شود که فقیه کشف کند موضوع واقعى و دقیق در معادن و اراضى موات، احیا یا استخراج غیر مخلّ به نظام و یا حقوق مردم است و چون فقیه حاکم، ضامن اجراى دقیق احکام است و باید جلو تعدّى و ظلم را بگیرد، تأثیر زمان و مکان در مقام اجراى احکام نیز ظاهر مى شود; به این صورت که مثلا فقیه حاکم مى گوید: در چنین زمانى که شخص واحد با ابزار مکانیکى جدید در مدّتى کوتاه مى تواند هزاران هکتار زمین را احیا کند (به نحوى که سبب بوجودآمدن فاصله زیاد طبقاتى مى شود) کسى حق ندارد در احیاى موات، از چنین روشى استفاده کند و یا حق ندارد بیش از فلان مقدار، احیا نماید!
به این طریق نقش زمان و مکان در کیفیّت اجراى مسأله «مالکیّت به سبب احیا» روشن مى شود و همچنین است مسأله وجوب دفاع و تأثیرى که زمان و مکان در کیفیت و روش اجراى آن دارد که مثلا از چه ابزارى مى بایست براى تحقّق دفاع لازم، بهره گرفت و یا «مسأله داورى» و وجوب فصل خصومت بین مردم و تأثیرى که زمان و مکان در نحوه اجراى آن دارد که آیا توسّط جمعى از قضات و به شکل شورایى باشد، یا یک قاضى و به صورت انفرادى; همچنین مسأله «حکومت و ولایت حاکم جامع الشرایط» که آیا به شیوه پارلمانى و مبتنى بر رأى مستقیم مردم باشد و یا از طرق دیگر.
