براى تغییر مصداق مثالهاى فراوانى وجود دارد از جمله:
1. موضوع وجوب حج عنوان مستطیع است; ولى ممکن است کسى در زمان خاصّ با توانایى مخصوص و محدود، مستطیع به حساب آید و در زمانى دیگر که تحقّق عنوان استطاعت غناى بیشترى را مى طلبد مستطیع نباشد، چنان که خصوصیّت مکانى نیز ممکن است سبب چنین تغییر و تبدّلى گردد.
2. فقیر یکى از مصارف خمس و زکات است; ولى مصداق آن با اختلاف زمان و مکان تغییر مى کند، زیرا ممکن است در یک مکان به کسى با درآمد محدودى فقیر اطلاق شود و در مکانى دیگر به کسى که از درآمدى بالاترى نیز برخوردار است، زیر خط فقر اطلاق شود.
3. حرمت ربا مربوط به مکیل و موزون است. این دو عنوان با اختلاف زمان و مکان تغییر مى کنند; مثلا برنج مى تواند در یک شرایط مکیل و در شرایط دیگر موزون به حساب آید و بعضى از معدودها که مشمول حرمت ربا نیست بااختلاف زمان و مکان مى تواند موزون، محسوب شود.
4. حکم ضمان در مثلى و قیمى
«مثلى» به چیزى اطلاق مى شود که همانند، فراوان دارد; مانند حبوبات و قیمى به چیزى گفته مى شود که همانند زیاد ندارد; مانند لباس. ممکن است چیزى که مثل لباس قیمى بوده است با پیشرفت صنعت در زمانى دیگر، مثلى به حساب آید.