علم نحو علمى است که به واسطه آن احوال اواخر کلمات سه گانه (اسم، فعل و حرف) از حیث معرب بودن یا مبنى بودن و چگونگى اعراب و ترکیب بعضى با بعض دیگر، شناخته مى شود و از آنجا که یک کلمه حتّى در یک حالت، استعداد پذیرش معانى مختلف را دارد، مثلا اگر منصوب باشد احتمال دارد که مفعول یا تمییز یا حال باشد، و اگر مرفوع باشد، شاید فاعل یا نائب فاعل باشد و هر یک از این احتمالات در کیفیت معنا تأثیر مى گذارد و در نتیجه در استنباط و اجتهاد مؤثّر است، لذا فرا گرفتن علم نحو، جهت تحصیل اجتهاد ضرورى است.

در مسأله مسح وضو که آیا مسح واجب است یا شستن پا، در ارتباط با آیه (فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَأَیْدِیَکُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِکُمْ وَأَرْجُلَکُمْ إِلَى الْکَعْبَیْنِ)(1)بین امامیّه و اکثر اهل سنّت اختلاف نظر است که آیا «أرجلَکم» عطف بر «برءوسکم» است، یا به «أیدیکم»؟ طبعاً شناخت حقّ در مسأله، مبتنى بر شناخت دقیق قواعد نحوى است.

توقّف استنباط از منابع کتاب و سنّت که به زبان عربى نازل و صادر شده، بر آشنایى با قواعد نحوى در حدّى از وضوح است، که همه کسانى که از علوم پیش نیاز اجتهاد بحث کرده اند، به این مسأله نیز پرداخته اند.(2)

1. مائده، آیه 6.
2. انوارالاصول، ج 3، ص 621; المحصول فى علم اصول الفقه (فخر رازى)، ج 2، ص 433; المستصفى من علم الاصول، ج 2، ص 351; مبادى الوصول الى علم الاصول، ص 243.