برخى محدّثان و فقیهان اعمّ از فقهاى شیعه و سنى این شرط را لازم ندانسته و لذا احادیث راویانى که صداقت آنها محرز شده هر چند از مذهب دیگر باشند قبول نموده و بر اساس آن فتوا مى دهند. در نزد شیعه اصطلاحاً به این گونه از احادیث که راویانشان از اهل سنّت بوده و فقهاى شیعه چون آنها را مطمئن و راستگو دیده اند بر اساس آنها فتوا صادر کرده اند «احادیث موثق» نامیده مى شود که درصدها مسأله فرعیّه در سراسر فقه شیعه مورد استفاده قرار گرفته است،(1) و مى توان از بین آنها تعداد راویان سنّى که بیشترین استفاده فقهى از روایات در فقه شیعه شده است به افراد بسیارى اشاره کرد.(2)

چنانکه جمعى از فقها و علماى اهل سنّت به راویان شیعه اى که وثاقت شان نزد آنها ثابت شده، اعتماد کرده، مانند:

1. ابان بن تغلب 2. ابراهیم بن یزید نخعى3. احمد بن مفضل کوفى 4. ثابت بن دینار ابى حمزه ثمالى 5. جابر بن یزید جعفى 6. حبیب بن ابى ثابت اسدى کاهلى 7. حماد بن عیسى جهنى 8. حمران بن اعین 9. سعید بن هیثم هلالى 10. سلیمان بن صرد خزاعى 11. شریک بن عبدالله بن سنان بن انس12. شعبة بن حجاج 13. صعصعة بن صوحان 14. طاووس بن کیسان 15. عامر بن وائله و... .(3)

امّا برخى از فقها این سعه صدر را نداشته و «هم مذهب بودن» را شرط قبول روایت راوى دانسته به صورتى که اگر آن راوى کاملا متقى و راستگو باشد، باز به جرم آنکه هم مذهب این فقیه نیست، حتّى احادیث نبوى او مورد قبول قرار نمى گیرد. مانند:

مالک نسبت به زنى که مثلا 12 روز حائض بوده و ظاهراً خون قطع شده است و شک دارد که کاملا طاهر شده تا نمازش را بخواند، فتوا داده است که تا سه روز استظهار و صبر کند و پس از تکمیل 15 روز غسل نموده و نمازش را شروع نماید.

برخى پیروانش دلیل او را حدیث «حزام بن عثمان» از جابر بن عبدالله دانسته اند و بعضى دیگر به این حدیث ایراد نموده اند چرا که راوى حدیث (حزام) وثاقت ندارد.

امّا هنگامى که براى کشف راز عدم وثاقت او به کتب رجال مهم اهل سنّت مراجعه مى شود، راز عدم وثاقت او تشیع و امامى بودن او مى باشد.

بخارى در کتاب «التاریخ الکبیر» از زبیر نقل مى کند: «کان حزام یتشیع».(4)

و خطیب بغدادى در «تاریخ بغداد» مى نویسد: «قال ابن الغلابى: و کان حزام شیعیّاً».(5)

1. به جواهرالکلام در ابواب مختلف مراجعه شود.
2. براى آگاهى بیشتر به کتاب راویان مشترک، نوشته حسین عزیزىو همکاران، چاپ انتشارات اسلامى دفتر تبلیغات اسلامى، که مشتمل بر زندگى نامه 274 راوى مشترک بین شیعه و اهل سنّت، و در پایان نیز فهرست اسامى 817 نفر دیگر از راویان مشترک را ارائه داده است، مراجعه شود.
3. سیّد شرف الدین موسوى در کتاب المراجعات از صفحه 50 تا 160، اسامى 100 تن از محدّثان و راویان بزرگ شیعه را که نقش برجسته و قابل قبولى در سلسله سند روایات کتب اهل سنّت داشته اند با توضیحات و تأییدات دانشمندان اهل سنّت نقل کرده است.

4. التاریخ الکبیر، ج 3، ص 101 .
5. تاریخ بغداد، ج 8، ص 274 .