شروع این دوره، با تأسیس دولت عثمانى در قرن سیزدهم صورت گرفت. دولت عثمانى در مشرق ظهور کرد و به سمت غرب پیش رفت و در زمان سلطان محمّد فاتح، از پادشاهان دولت عثمانى «قسطنطنیه» فتح شد. اسلام تا نیمى از اروپا را در برگرفت و عمده کشورهاى اسلامى، کشور واحدى را تشکیل دادند و به همین سبب، مسلمانان داراى شوکت و عظمتى فوق العاده شدند.
با توجّه به اینکه مذهب رسمى دولت عثمانى، حنفى بود، همّتها صرف نوشتن کتابها و شرح و بسط کتب پیشین در ارتباط با مذهب حنفى شد. این تلاشها در محدوده فقه حنفى انجام شد و سبب رشد و توسعه آن مذهب گردید. به موجب تعامل دولت عثمانى با دولت هاى غربى و روى آوردن دولت عثمانى، به تدوین قوانین منضبط و حکومتى، رشدى تازه در مسیر اجتهاد در محدوده فقه حنفى اتّفاق افتاد. هر چند دیگر مذاهب، همچنان در رکود، باقى ماندند.
محقّقان مى گویند: «شروع این دوره با پیدایش مجله الأحکام العدلیة در سال 1286 آغاز شد. این مجله در واقع دستورالعمل هاى واحد قضایى براى دادگاه ها بود، که توسّط جمعى به صورت قانون مدنى عام، منتشر مى شد. این جمع به وسیله گروهى هفت نفره، به ریاست احمد جودت پاشا تشکیل مى شد. مبناى کار آنان، این بود که، قوانین را به سادگى، خالى از نقل اقوال مختلف و براساس یک رأى و نظر، در اختیار مجامع ذى ربط قرار دهند.
این مجلّه در نهایت، داراى 1851 مادّه گردید; که از یک مقدّمه و شانزده کتاب تشکیل شد، شانزده کتاب عبارت بود از: بیوع، اجارات، کفالت، حواله، رهن، امانت، هبه، غصب و اتلاف (یک کتاب)، شرکت، وکالت، صلح و إبرا (یک کتاب)، شفعه و حَجْر و اکراه (یک کتاب)، اقرار، دعوى، قضا، بیّنه و سوگند (یک کتاب)».
1 . ر.ک: المدخل الفقهى العام، ج 1، ص 199-196; تاریخ الفقه الاسلامى، ص 109-106 ; تاریخ التشریع الاسلامى، ج 2، ص 302-297.
