این قرن نیز جولانگاه فقهاى نامدار و مجتهدان بى شمارى است; از جمله:
1. میرزا محمّد حسن شیرازى، معروف به «میرزاى شیرازى بزرگ» (م 1312): برخى کتب فقهى ایشان عبارتند از: کتابى در طهارت; رساله اى در رضاع; کتابى در فقه (از اوّل مکاسب تا آخر معاملات).
2. آخوند ملاّ محمّد کاظم خراسانى (م 1329): گرچه شهرت ایشان به موجب تدوین کتابى است با عنوان کفایة الاصول که حاوى نظرات اصولى ایشان است. اما کتابهاى فقهى مهمى نیز دارد، مانند: کتاب الاجارة; حاشیه بر مکاسب شیخ; القضاء و الشهادات.
3. سیّد محمّد کاظم یزدى معروف به صاحب کتاب العروة الوثقى (م 1337): کتاب فقهى معروف ایشان، مبناى تدریس و حاشیه بسیارى از فقهاى معاصر به نام العروة الوثقى است و کتابى به نام حواشى بر مکاسب نیز دارد.
4. میرزا محمّد تقى شیرازى معروف به «میرزاى دوم» (م 1338): مرحوم حاج آقابزرگ تهرانى در کتاب اعیان الشیعه در مورد ایشان مى نویسد:
«میرزا محمّد تقى حائرى شیرازى، پیشواى انقلاب عراق و برافروزنده شعله آن قیام و جنبش، از بزرگترین عالمان و مجتهدان عصر خود بود. او یکى از مشهورترین چهره هاى شناخته شده در علم و تقوا و غیرت و شهامت دینى بود... بعد از درگذشت استادش، میرزاى شیرازى بزرگ، به دلیل شایستگى و فضل و دانش و برازندگى به جانشینى وى تعیین شد و مرجع تقلید شیعیان گردید، وى با فتواى مشهورش بر ضد اشغال گران انگلیس، اعلام جهاد کرد».
5. حاج میرزا محمّد حسین نایینى، (م 1355): حاج میرزا حسین نایینى از اکابر فقها و اصولیان قرن چهاردهم هجرى است، شهرت بیشتر او در علم اصول فقه است، بسیارى از فقهاى زمان، شاگرد اویند و بر عروة الوثقى از مرحوم محمّد کاظم طباطبایى حاشیه دارد.
6. آیة الله حاج شیخ عبدالکریم حائرى یزدى(م1355) مؤسّس حوزه علمیّه قم: برخى کتابهاى فقهى ایشان عبارتند از: کتاب رضاع; کتاب الصلاة; کتاب المواریث و کتاب النکاح و در اصول فقه کتاب معروف ایشان درر الفوائد است.
7. آیة الله سیّدابوالحسن اصفهانى (م 1365): کتاب معروف فقهى ایشان کتاب وسیلة النجاة است. ایشان از فقهاى عصر خود بود که مرجعیّت عام داشته و بسیارى از مراجع عصر حاضر از محضر ایشان بهره برده اند.
8. آیة الله حاج سیّد حسین طباطبایى بروجردى(م1380): از مراجع بزرگ تقلید که مقلّدان فراوانى داشته و داراى رساله عملیّه و کتب فقهى در صلاة مسافر و صلاة جمعه بوده است.
9. آیة الله سیّد محسن حکیم (م 1390): وى از شاگردان آخوند خراسانى، آقاضیاى عراقى و میرزاى نایینى بود. سال ها مرجعیّت بخشى از شیعیان ـ بویژه مردم عراق ـ را بر عهده داشت. کتاب هایى نیز در فقه از او به یادگار مانده است که مهمترین آنها، کتاب ارزشمند مستمسّک العروة الوثقى است.
1 . اعیان الشیعه، ج 9، ص 192.
2 . مرحوم آیة الله بروجردى، در مورد «کتاب الصلاة» مرحوم آیة الله شیخ عبدالکریم حائرى فرموده اند: من تاکنون کتابى به این کم لفظى و پرمعنایى ندیده ام.
3 . آیة الله سیّد ابوالحسن اصفهانى سیّدى بزرگوار و شخصیتى یگانه و استثنایى بود. داراى حافظه اى عجیب، دست بخشنده، اخلاق محمّدى و دربردارنده خصلت هاى کمالى بود. زعامت و پیشوایى شیعه را عهده دار شد. او رو به گسترش نهاد، تا آنجا که در تمامى بلاد شیعى به عنوان مفتى و مرجع شناخته شد. (طبقات اعلام الشیعة نقباء البشر، ج 1، ص 41).
4 . آیة الله بروجردى، پژوهشگر و محقّقى برجسته، که به قوّت رأى و دقّت نظر و سلامت فکر در مسائل فقه و اصول معروف بود. بیش از چهار دوره اصول را از محضر محقّق عراقى فرا گرفت و در فقه از محضر آیة الله اصفهانى بهره برد. (نهایة الافکار فى مباحث الألفاظ، مقدّمه، صفحه د).
5 . ر.ک: اعیان الشیعه، ج 9، ص 56.
