از آنجا که الفاظ در دلالت بر معانى، گویاتر از افعال هستند و سریع تر مقاصد را به مخاطب منتقل مى کنند، لذا امر و نهى لفظى صادر از معصوم(علیه السلام)، ظهور در وجوب و حرمت دارد و این گونه ظهورات قابل استناد است ولى آیا فعل معصوم مانند امر او ظهور و دلالت بر وجوب دارد؟ و آیا ترک عمل از سوى معصوم دلالت بر حرمت دارد؟
به یقین فعل معصوم(علیه السلام) بر بیش از جواز (عدم حرمت) دلالتى ندارد. انجام یک عمل توسط معصوم(علیه السلام)فقط دال بر این است که این کار حرام نیست، امّا وجوب را نمى توان از آن استفاده کرد; همانگونه که ترک یک کار نیز تنها بر عدم وجوب دلالت دارد نه بر حرمت آن. مگر اینکه قرینه اى موجود باشد که فعل دلالت بر وجوب کند مانند آن که پیامبر(صلى الله علیه وآله) یا امام(علیه السلام)کارى را به قصد تعلیم حکم یا عبادتى به مردم، انجام دهد; یا مانند فعل و ترک مستمر معصوم(علیه السلام)که بعضى آن را دلیل بر وجوب یا حرمت دانسته اند.
اگر گفته شود: فعل پیامبر(صلى الله علیه وآله) دلالت بر وجوب مى کند، زیرا در قرآن تأسّى به پیامبر(صلى الله علیه وآله)در فعلى که او انجام مى دهد واجب شده است، هر چند آن فعل بر شخص پیامبر واجب نباشد (لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِى رَسُولِ اللهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَنْ کَانَ یَرْجُواْ اللهَ وَالْیَوْمَ الاْخِرَ).
در جواب مى گوییم: «تأسّى» چنین تعریف شده «أن تفعل مثل فعله(صلى الله علیه وآله)على وجهه من أجل فعله(صلى الله علیه وآله)»تأسّى به پیامبر آن است که همانند کار او را انجام دهیم با همان نیّتى که او انجام داده است پس اگر واجب باشد ما نیز به قصد واجب انجام دهیم و اگر مستحب یا مباح باشد ما نیز عملا ملتزم به استحباب یا اباحه آن شویم، نه آن که هر عملى را که پیامبر انجام داده، بر ما واجب باشد، هر چند بر او واجب نباشد.
1 . اصول الفقه، ج 2، ص 63.
2. احزاب، آیه 21.
3 . شرح المعالم، ج 2، ص 390.
