موضوع عبارت است از شخص یا شیئى که فعلیّت یافتن حکم متوقّف بر وجود آن است; مانند عنوان «مسکر» در حرمت شرب خمر و عنوان «مستطیع» در وجوب حج.(1)
متعلّق در احکام به عقیده همه فقها همان افعال مکلّفین و همان چیزى است که از بنده طلب مى شود.(2)
با ذکر این مقدّمه به انواع تأثیر زمان و مکان در موضوعات مى پردازیم: