36. خسارت هاى ناشى از جنایت گاه بیش از دیه مقدّر است، یعنى معالجه و درمان نیاز به هزینه اى بیش از مقدار دیه شرعى دارد. آیا جانى ضامن مابه التفاوت دیه و هزینه هاى ضرورى درمان نیز مى باشد؟
مثلا اگر هزینه معالجه چشمى که جانى آن را کور کرده هزار دینار باشد، در حالى که دیه یک چشم پانصد دینار است، آیا جانى باید پانصد دینار اضافه را نیز بپردازد؟
37. سر بریدن حیوانات با وسایل ماشینى چه حکمى دارد؟ استقبال و تسمیه (رو به قبله بودن و بسم الله گفتن) چگونه رعایت گردد؟ به تعبیر دیگر، آیا مباشرت در ذبح لازم است، یا تسبیب هم کفایت مى کند؟ آیا در تسمیه مقارنت عرفیّه کافى است؟
38. جراحات و صدمات ناشى از حوادث و تصادفات وسایل نقلیه، داخل در کدامیک از عناوین سه گانه «عمد» و «شبه عمد» و «خطاى محض» است؟ و آیا بین کسى که قوانین عبور و مرور را مراعات کرده و تصادف نموده و شخصى که با عدم رعایت مقرّرات مذکور حادثه آفرین شده، تفاوتى وجود دارد؟
39. احداث خیابان ها، بلوارها، اتوبان هاى مورد نیاز مردم چه حکمى دارد؟ حکم تخریب خانه ها و قبرها و مانند آن که در مسیر این خیابان ها قرار دارد چیست؟ آیا کسى ضامن آن نیست؟ یا باید معادل آن به قیمت روز پرداخته شود.
40. آیا مى توان به نوارهایى که از اشخاص جهت اقرار، وصیت، وقف املاک و مانند آن پر مى کنند، ترتیب اثر داد؟ اگر نوار ویدیویى باشد که داراى صدا و تصویر هر دو است چه حکمى دارد؟
مسائل چهل گانه اى که گذشت نمونه اى از مسائل مستحدثه محل ابتلاى عصر و زمان ماست، که معمولا قدما و متأخّرین از فقها به سراغ آن نرفته اند. زیرا در آن زمان محل ابتلا نبوده است. ولى جمعى از معاصرین قسمتى از این سؤالات را در رساله هاى عملیّه یا کتاب هاى استفتائات خود پاسخ داده اند.
این نکته قابل ذکر است که این پاسخ ها بدون ذکر دلیل و برهان، و به همان شکلى مى باشد که مرسوم چنان کتاب هایى است و بسیارى از آن مسائل نیز بدون پاسخ مانده که لازم است مورد بحث و بررسى قرار گیرد و حکم شرعى آن روشن شود.
اخیراً کتاب هاى استدلالى در مورد برخى از مسائل مستحدثه منتشر شده، که هر چند در مورد اصول کلّى این قبیل مسائل بحث نکرده اند، ولى به سراغ برخى از مسائل جدید رفته، و به طور مستدل پیرامون آن بحث کرده اند که در جاى خود قابل تقدیر است.
پس از بیان این سه مقدّمه، اکنون به سراغ بحث از قواعد کلّى و اصول عامّه در مسائل مستحدثه مى رویم:
