این آیه و دو آیه بعد ناظر به یکى از احکام عمره و حج یعنى مسأله شکار حیوانات صحرایى و دریایى در حال احرام است. نخست به جریانى که مسلمانان در سال حدیبیه با آن روبه رو بودند اشاره کرده مى گوید: «اى کسانى که ایمان آورده اید! خداوند شما را به چیزى از شکار که (به نزدیکى شما مى آید، به طورى که) دستها و نیزه هایتان به آن مى رسد، مى آزماید» (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا لَیَبْلُوَنَّکُمُ اللَّهُ بِشَىْء مِنَ الصَّیْدِ تَنَالُهُ أَیْدِیکُمْ وَ رِمَاحُکُمْ).

سپس به عنوان تأکید مى فرماید: این جریان براى آن بوده است «تا معلوم شود چه کسى در نهان از خدا مى ترسد» (لِیَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ یَخَافُهُ بِالْغَیْبِ).

در پایان آیه مى فرماید: «و هر کس بعد از آن تجاوز کند، مجازات دردناکى خواهد داشت» (فَمَنِ اعْتَدَى بَعْدَ ذلِکَ فَلَهُ عَذَابٌ أَلِیمٌ).

(آیه 95) در این آیه با صراحت، فرمان تحریم صید در حال احرام را صادر کرده مى گوید: «اى کسانى که ایمان آورده اید! در حال احرام، شکار نکنید» (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا لاَتَقْتُلُوا الصَّیْدَ وَ أَنْتُمْ حُرُمٌ).

سپس به کفّاره صید در حال احرام اشاره کرده مى گوید: «و هرکس از شما عمداً آن را به قتل برساند، باید کفّاره اى معادل آن از چهارپایان بدهد» یعنى آن را قربانى کرده و گوشتش را به مستمندان بدهد (وَ مَنْ قَتَلَهُ مِنْکُمْ مُتَعَمِّدًا فَجَزَاءٌ مِثْلُ مَا قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ).

در اینجا منظور از «مِثْل» همانندى در شکل و اندازه حیوان است به این معنى که مثلا اگر کسى حیوان وحشى بزرگى را ـ همانند شترمرغ ـ صید کند، باید کفّاره آن را شتر انتخاب کند، یا اگر آهو صید کند باید گوسفند که تقریباً به اندازه آن است، قربانى نماید.

و از آنجا که ممکن است مسأله همانندى براى بعضى مورد شک و تردید واقع شود، قرآن در این زمینه دستور داده است: «که دو نفر عادل از شما، معادل بودن آن را تصدیق کنند» (یَحْکُمُ بِهِ ذَوَا عَدْل مِنْکُمْ).

و درباره اینکه کفّاره در کجا باید ذبح شود، دستور مى دهد: «و به صورت قربانى به (حریم) کعبه برسد» (هَدْیًا بَالِغَ الْکَعْبَةِ).

سپس مى افزاید: لازم نیست حتماً کفّاره به صورت قربانى باشد، بلکه دو چیز دیگر نیز هریک مى توانند جانشین آن شوند; نخست اینکه معادل آن «یا اطعام مستمندان کند» (أَوْ کَفَّارَةٌ طَعَامُ مَسَاکِینَ).

«یا معادل آن، روزه بگیرد» (أَوْ عَدْلُ ذلِکَ صِیَامًا).

این کفارّه ها به خاطر آن است «تا کیفر کار خود را بچشد» (لِیَذُوقَ وَبَالَ أَمْرِهِ).(1)

امّا از آنجا که معمولا هیچ حکمى شامل گذشته نمى شود، تصریح مى کند: «خداوند گذشته را عفو کرده» (عَفَااللَّهُ عَمَّا سَلَفَ).

«و هرکس (به این اخطارها و حکم کفّاره اعتنا نکند، و) تکرار کند، خدا از او انتقام مى گیرد; و خداوند، توانا و صاحب انتقام است» (وَ مَنْ عَادَ فَیَنْتَقِمُ اللَّهُ مِنْهُ وَاللَّهُ عَزِیزٌ ذُوانْتِقَام).

(آیه 96) در این آیه درباره صیدهاى دریا سخن به میان آورده مى گوید: «صید دریا و طعام آن براى شما و کاروانیان حلال است» (أُحِلَّ لَکُمْ صَیْدُ الْبَحْرِ وَ طَعَامُهُ).

منظور از «طعام» همان خوراکى است که از ماهیان صید شده ترتیب داده مى شود زیرا آیه مى خواهد دو چیز را مجاز کند: نخست صید کردن و دیگر، خوردن غذاى صید شده.

سپس به فلسفه این حکم اشاره کرده مى گوید: این به خاطر آن است «تا (در حال احرام) از آن بهره مند شوید» (مَتَاعًا لَکُمْ وَ لِلسَّیَّارَةِ).

یعنى به خاطر اینکه در حال احرام براى تغذیه به زحمت نیفتید وبتوانید از یک نوع صید بهره مند شوید، این اجازه در مورد صید دریا به شما داده شده است.

بار دیگر به عنوان تأکید به حکم سابق بازگشته مى گوید: «ولى مادام که محرم هستید، شکار صحرا براى شما حرام است» (وَ حُرِّمَ عَلَیْکُمْ صَیْدُالْبَرِّ مَادُمْتُمْ حُرُمًا).

در پایان آیه براى تأکید تمام احکامى که ذکر شد مى فرماید: «و از (نافرمانى) خدایى که به سوى او محشور مى شوید، بترسید!» (وَاتَّقُوااللَّهَ الَّذِى إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ).

1. «وبال» از «وبل» و «وابل»، به معنى باران سنگین گرفته شده، سپس به کار مشکل و شاق اطلاق شده است، و از آنجا که مجازات و کیفر نیز داراى شدّت و سنگینى است، به آن «وبال» مى گویند.