در آیات پیشین سخن از نزول قرآن به عنوان یکى از دلایل آشکار نبوّت پیامبر اسلام(ص) به میان آمده بود، در این آیه یکى از ویژگى هاى قرآن و چگونگى بیان مطلب در این کتاب بزرگ آسمانى آمده است. نخست مى فرماید: «او کسى است که این کتاب (آسمانى) را بر تو نازل کرد; که قسمتى از آن، آیات محکم [= صریح و روشن] است; که اساسِ این کتاب مى باشد; (و هرگونه پیچیدگى در آیات دیگر، با مراجعه به اینها، برطرف مى گردد.) و قسمتى از آن، متشابه است [= آیاتى که به خاطر بالا بودن سطح مطلب و جهات دیگر، در نگاه اوّل، احتمالات مختلفى در آن مى رود; ولى با توجّه به آیات محکم، تفسیر آنها آشکار مى گردد.]» (هُوَالَّذِى أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتَابَ مِنْهُ ءَایَاتٌ مُحْکَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتَابِ وَ أُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ).
این آیات متشابه مَحکى است براى آزمایش افراد که عالمان راستین و فتنه گران لجوج را از هم جدا مى سازد. از این رو به دنبال آن مى فرماید: «امّا آنها که در قلوبشان انحراف است)، به دنبال متشابهاتند، تا فتنه انگیزى کنند و مردم را گمراه سازند; و تفسیر (نادرستى) براى آن مى طلبند; در حالى که تفسیر آنها را، جز خدا و راسخان در علم، نمى دانند» (فَأَمَّا الَّذِینَ فِى قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِیلِهِ وَ مَا یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِى الْعِلْمِ).
«تأویل» در اصل به معنى بازگشت دادن چیزى است. بنابراین، کار یا سخنى را که به هدف نهایى برسانیم، تأویل نامیده مى شود.
سپس مى افزاید: آنها که به دنبال فهم و درک اسرار همه آیاتِ قرآن در پرتو علم و دانش الهى «مى گویند: ما به همه آن ایمان آوردیم; همه از طرف پروردگارِ ماست» (یَقُولُونَ ءَامَنَّا بِهِ کُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا).
«و جز صاحبانِ عقل، متذکّر نمى شوند» و این حقیقت را درک نمى کنند (وَ مَا یَذَّکَّرُ إِلاَّ أُولُوا الاَْلْبَابِ).
از آیه فوق استفاده مى شود که آیات قرآن بر دو دسته اند: مفهوم قسمتى از آیات آن چنان روشن است که جاى هیچ گونه انکار و توجیه و سوءاستفاده در آن نیست، آنها را «محکمات» گویند. و قسمتى به خاطر بالا بودن سطح مطلب و گفتوگو درباره عوالمى که از دسترس ما بیرون است مانند عالم غیب و جهان رستاخیز و صفات خدا، چنان هستند که معنى نهایى و اسرار و کنه حقیقت آنها نیاز به سرمایه خاصّ علمى دارد که آنها را «متشابهات» گویند.
معمولا افراد منحرف مى کوشند این آیات را دستاویز قرار داده و تفسیرى برخلاف حق براى آنها درست کنند، تا در میان مردم فتنه انگیزى نمایند و آنها را از راه حق گمراه سازند، امّا خداوند و راسخان در علم، اسرار این آیات را مى دانند و براى مردم تشریح مى کنند.
البتّه آنها که از نظر علم و دانش در ردیف اوّلند، همچون پیامبر و ائمه هدى، از همه اسرار آن آگاهند در حالى که دیگران هر یک به اندازه دانش خود از آن چیزى مى فهمند. همین حقیقت است که مردم، حتّى دانشمندان را به دنبال معلّمان الهى، براى درک اسرار قرآن، مى فرستد.
