(آیه 109) بسیارى از اهل کتاب، به خصوص یهود، تنها به این قناعت نمى کردند که خود آیین اسلام را نپذیرند بلکه اصرار داشتند که مؤمنان نیز از ایمان خود بازگردند. قرآن به انگیزه آنان در این امر اشاره کرده مى گوید: «بسیارى از اهل کتاب، از روى حسد ـ که در وجود آنها ریشه دوانده ـ آرزو مى کردند شما را بعد از اسلام و ایمان، به حال کفر بازگردانند; با اینکه حق براى آنها کاملا روشن شده است» (وَدَّ کَثِیرٌ مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ لَوْ یَرُدُّونَکُمْ مِنْ بَعْدِ إِیمَانِکُمْ کُفَّارًا حَسَدًا مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَیَّنَ لَهُمُ الْحَقُّ).
قرآن به مسلمانان دستور مى دهد که در برابر این تلاشهاى انحرافى و ویرانگر، «شما آنها را عفو کنید و گذشت نمایید; تا خداوند فرمان خودش (فرمان جهاد) را بفرستد; خداوند بر هر چیزى تواناست» (فَاعْفُوا وَاصْفَحُوا حَتَّى یَأْتِىَ اللَّهُ بَأَمْرِهِ إِنَّ اللَّهَ عَلَى کُلِّ شَىْء قَدِیرٌ).
«اصفحوا» از ماده «صفح» به معنى دامنه کوه، پهناى شمشیر یا صفحه صورت است. این جمله، معمولاً، به معنى روى گرداندن و صرف نظر کردن به کار مى رود و با قرینه جمله «فاعفوا» معلوم مى شود که این روى برگرداندن به خاطر قهر و بى اعتنایى نیست بلکه به خاطر گذشت بزرگوارانه است.
جمله «إنّ اللّه على کلّ شىء قدیرٌ» ممکن است اشاره به این باشد که خداوند مى تواند هم اکنون شما را از راه هاى غیرعادى بر آنها پیروز گرداند ولى طبع زندگى بشر و عالم آفرینش این است که هر کارى به تدریج و با فراهم شدن مقدّمات انجام گیرد.
(آیه 110) این آیه دو دستور سازنده به مؤمنان مى دهد. یکى در مورد نماز که رابطه محکمى میان انسان و خدا ایجاد مى کند و دیگر در مورد زکات که رمز همبستگى هاى اجتماعى است و این هر دو براى پیروزى بر دشمن لازم است. مى فرماید: «و نماز را برپا دارید و زکات را ادا کنید» و با این دو وسیله روح و جسم خود را نیرومند سازید (وَ أَقِیمُوا الصَّلَوةَ وءَاتُوا الزَّکَوةَ).
سپس مى افزاید: تصوّر نکنید کارهاى نیکى که انجام مى دهید و اموالى را که در راه خدا انفاق مى کنید از بین مى رود. «و هر کار خیرى را براى خود از پیش مى فرستید، آن را نزد خدا (در سراى دیگر) خواهید یافت» (وَ مَا تُقَدِّمُوا لاَِنْفُسِکُمْ مِنْ خَیْر تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ).
«خداوند به اعمال شما بیناست» (إِنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ).
او به طور دقیق مى داند کدام عمل را به خاطر او انجام داده اید و کدام یک را براى غیر او.
