(آیه 28) در آیات گذشته سخن از این بود که عزّت و ذلّت و تمام خیرات به دست خداست، به همین مناسبت در این آیه مؤمنان را از دوستى با کافران نهى مى کند. مى فرماید: «افراد باایمان نباید به جاى مؤمنان، کافران را دوست و سرپرست خود انتخاب کنند» (لاَیَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْکَافِرِینَ أَوْلِیَاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِینَ).
«و هر کس چنین کند، هیچ رابطه اى با خدا ندارد» و پیوند او به کلّى از خدا گسسته مى شود (وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ فَلَیْسَ مِنَ اللَّهِ فِى شَىْء).
این آیه در واقع یک درس مهم سیاسى ـ اجتماعى به مسلمانان مى دهد که هرگز بیگانگان را به عنوان دوست و حامى و یار و یاور نپذیرند.
سپس به عنوان یک استثنا از این قانون کلّى مى فرماید: «مگر اینکه از آنها بپرهیزید» و به خاطر هدفهاى مهم ترى تقیّه کنید (إِلاَّ أَنْ تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقَیةً).
همان تقیّه اى که براى حفظ نیروها و جلوگیرى از هدر رفتن قوا و امکانات و سرانجام پیروزى بر دشمن است.
مسأله تقیّه در جاى خود یک حکم قاطع عقلى و موافق فطرت انسانى است.
در پایان آیه به همه مسلمانان هشدار داده مى فرماید: «خداوند شما را از (نافرمانى) خود، برحذر مى دارد; و بازگشت (شما) به سوى خداست» (وَ یُحَذِّرُکُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَ إِلَى اللَّهِ الْمَصِیرُ).
دو جمله فوق بر مسأله تحریم دوستى با دشمنان خدا تأکید مى کند. از یک سو مى گوید از مجازات و خشم و غضب خداوند بپرهیزید. از سوى دیگر مى فرماید: اگر مخالفت کنید، بازگشت شما به سوى اوست و نتیجه اعمال خود را خواهید گرفت.
(آیه 29) در آیه قبل دوستى و همکارى با کافران و دشمنان خدا مورد نهى واقع شده، در این آیه به کسانى که ممکن است از حکم تقیّه سوءاستفاده کنند هشدار داده مى فرماید: «بگو: اگر آنچه را در سینه هاى شماست، پنهان دارید یا آشکار کنید، خداوند آن را مى داند» (قُلْ إِنْ تُخْفُوا مَا فِى صُدُورِکُمْ أَوْ تُبْدُوهُ یَعْلَمْهُ اللَّهُ).
نه تنها اسرار درون شما را مى داند، بلکه «از آنچه در آسمانها و زمین است، آگاه مى باشد; و خداوند بر هر چیزى تواناست» (وَ یَعْلَمُ مَا فِى السَّمَـوَاتِ وَ مَا فِى الاَْرْضِ وَاللَّهُ عَلَى کُلِّ شَىْء قَدِیرٌ).
(آیه 30) این آیه تکمیلى است بر آنچه در آیه قبل آمد و از حضور اعمال نیک و بد در قیامت پرده بر مى دارد. مى فرماید: به یاد آورید «روزى که هر کس، آنچه را از کار نیک انجام داده، حاضر مى بیند; و آرزو مى کند میان او، و آنچه از اعمال بد انجام داده، فاصله زمانى زیادى باشد» (یَوْمَ تَجِدُ کُلُّ نَفْس مَا عَمِلَتْ مِنْ خَیْر مُحْضَرًا وَ مَا عَمِلَتْ مِنْ سُوء تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَیْنَهَا وَ بَیْنَهُ أَمَدًا بَعِیدًا).
در پایان آیه براى تأکید بیش تر مى فرماید: «خداوند شما را از (نافرمانى) خودش، برحذر مى دارد; و (در عین حال،) خدا نسبت به همه بندگان، مهربان است» (وَ یُحَذِّرُکُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ).
در واقع این جمله معجونى از بیم و امید است. از یک سو اعلام خطر مى کند و هشدار مى دهد، از سوى دیگر بندگان را به لطفش امیدوار مى سازد; تا تعادلى میان خوف و رجا که عامل مهم تربیت انسان است برقرار شود.
