(آیه 164) از آنجا که در آیه قبل سخن از توحید پروردگار به میان آمد، این آیه دلیلى است بر مسأله اثبات وجود خدا و یگانگى ذات پاک او.
باید به این نکته توجّه داشت که همه جا نظم و انسجام دلیل بر وجود علم و دانش است و همه جا هماهنگى دلیل بر وحدت و یگانگى است. روى این اصل، ما به هنگام برخورد به مظاهر نظم در جهان هستى از یک سو و هماهنگى و وحدت عمل این دستگاه هاى منظّم از سوى دیگر، متوجّه مبدأ علم و قدرت یگانه و یکتایى مى شویم که این همه آوازه ها از اوست.
در این آیه به شش بخش از آثار نظم در جهان هستى که هر کدام نشانه اى از آن مبدأ بزرگ است اشاره شده:
1. «در آفرینش آسمانها و زمین» (إِنَّ فِى خَلْقِ السَّمَـوَاتِ وَالاَْرْضِ).
دانشمندان مى گویند: هزاران هزار کهکشان در عالم بالا وجود دارد که منظومه شمسى ما جزئى از یکى از این کهکشانهاست. تنها در کهکشان ما صدها میلیون خورشید و ستاره درخشان وجود دارد که روى محاسبات دانشمندان در میان آنها میلیونها سیّاره مسکونى است با میلیاردها موجود زنده.
2. «و آمدو شدِ شب و روز» (وَاخْتِلاَفِ الَّیْلِ وَالنَّهَارِ).
این دگرگونى شبو روز و این آمدو رفت روشنایى و تاریکى، با آن نظم خاص و تدریجى اش که دایم از یکى کاسته و بر دیگرى افزوده مى شود و به کمک آن فصول چهارگانه بهوجود مى آید و موجودات زنده مراحل تکاملى خود را در پرتو این تغییرات تدریجى گام به گام طى مى کنند، نشانه دیگرى از ذات و صفات متعالى او هستند.
3. «و کشتیهایى که در دریا به سود مردم در حرکتند» (وَالْفُلْکِ الَّتِى تَجْرِى فِى الْبَحْرِ بِمَا یَنْفَعُ النَّاسَ).
انسان بهوسیله کشتیهاى بزرگ و کوچک، صحنه اقیانوسها و دریاها را مى نوردد و به این وسیله به نقاط مختلف زمین، براى انجام مقاصد خود سفر مى کند.
4. «و آبى که خداوند از آسمان نازل کرده، و با آن، زمین را پس از مرگ، زنده نموده و انواع جنبندگان را در آن گسترده» (وَ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاءِ مِنْ مَاء فَأَحْیَا بِهِ الاَْرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَ بَثَّ فِیهَا مِنْ کُلِّ دَابَّة).
دانه هاى حیاتبخش باران که با نظام خاصّى ریزش مى کنند و موجودات و جنبندگانى که از این مایع بى جان، جان مى گیرند، همه پیام آور قدرت و عظمت او هستند.
5. «و تغییر مسیر بادها» (وَ تَصْرِیفِ الرِّیَاحِ).
که نه تنها بر دریاها مىوزند و کشتیها را حرکت مى دهند بلکه گاهى گرده هاى نَر را بر قسمتهاى ماده گیاهان مى افشانند و به تلقیح و بارورى آنها کمک مى کنند.
و زمانى با جابه جا کردن هواى مسموم و فاقد اکسیژن شهرها به بیابانها و جنگلها، وسائل تصفیه و تهویه را براى بشر فراهم مى سازند. آرى، وزش بادها با این همه فواید و برکات، نشانه دیگرى از حکمت و لطف بى پایان اوست.
6. «و ابرهایى که میان زمین و آسمان مسخّرند» (وَالسَّحَابِ الْـمُسَخَّرِ بَیْنَ السَّمَاءِ وَالاَْرْضِ).
این ابرهاى متراکم که بالاى سر ما در گردشند و میلیاردها تن آب را، بر خلاف قانون جاذبه، در میان زمین و آسمان معلّق نگاه داشته، خود نشانه اى از عظمت اویند.
اینها «نشانه هایى است (از ذات پاک خدا و یگانگى او) براى مردمى که عقل دارند و مى اندیشند» (لاََیَات لِقَوْم یَعْقِلُونَ).
