(آیه 31) آدم به لطف پروردگار داراى استعداد فوق العاده اى براى درک حقایق هستى بود. خداوند این استعداد او را به فعلیت رسانید و به گفته قرآن «سپس علم اسماء [=علم اسرار آفرینش و نامگذارى موجودات] را همگى به آدم آموخت» (وَ عَلَّمَ ءَادَمَ الاَْسْمَاءَ کُلَّهَا).
و این آگاهى از علوم مربوط به جهان آفرینش و اسرار و خواصّ مختلف موجودات عالم هستى، افتخار بزرگى براى آدم بود.
در حدیثى آمده که از امام صادق(ع) درباره این آیه سؤال کردند. فرمود: «منظور زمینها، کوه ها، درّه ها و بستر رودخانه ها (و تمامى موجودات) مى باشد.» سپس امام(ع) به فرشى که زیر پایش گسترده بود نظرى افکند فرمود: «حتّى این فرش هم از امورى بوده که خدا به آدم تعلیم داد.»
همچنین استعداد نامگذارى اشیا را به او ارزانى داشت تا بتواند اشیا را نامگذارى کند و در مورد احتیاج با ذکر نام آنها را بخواند.
«بعد آنها را به فرشتگان عرضه داشت و فرمود: اگر راست مى گویید، اسامى اینها را به من خبر دهید» (ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلاَئِکَةِ فَقَالَ أَنْبِـُونِى بِأَسْمَاءِ هَـؤُلاَءِ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ).
(آیه 32) فرشتگان که داراى چنان احاطه علمى نبودند، در برابر این آزمایش فرو ماندند. بدین رو «عرض کردند: منزّهى تو! ما چیزى جز آنچه به ما تعلیم داده اى، نمى دانیم» (قَالُوا سُبْحَانَکَ لاَ عِلْمَ لَنَا إِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا).
«تو دانا و حکیمى» (إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیمُ الْحَکِیمُ).
(آیه 33) در اینجا نوبت به آدم رسید که در حضور فرشتگان اسامى موجودات و اسرارشان را شرح دهد. «(خداوند) فرمود: اى آدم! آنان را از اسامى (و اسرار) این موجودات آگاه کن» (قَالَ یَا ءَادَمُ أَنْبِئْهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ).
«هنگامى که آنان را آگاه کرد (خداوند) فرمود: آیا به شما نگفتم که من، غیب آسمانها و زمین را مى دانم؟ و نیز مى دانم آنچه را شما آشکار مى کنید، و آنچه را پنهان مى داشتید» (فَلَمَّا أَنْبَأَهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ قَالَ أَلَمْ أَقُلْ لَکُمْ إِنِّى أَعْلَمُ غَیْبَ السَّمَـوَاتِ وَالاَْرْضِ وَ أَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَ مَا کُنْتُمْ تَکْتُمُونَ).
در اینجا فرشتگان در برابر معلومات وسیع این انسان سر تسلیم فرود آوردند و بر آنها آشکار شد که لایق خلافت زمین تنها اوست.
در اینکه خداوند چگونه این علوم را به آدم تعلیم نمود، باید بگوییم تعلیم در اینجا جنبه تکوینى داشت. یعنى خدا این آگاهى را در نهاد و سرشت آدم قرار داده بود و در مدّت کوتاهى آن را بارور ساخت.
اطلاق واژه «تعلیم» در قرآن به تعلیم تکوینى، در جاى دیگر نیز آمده است. در آیه 4 سوره الرّحمن مى فرماید: «عَلَّمَهُ الْبَیَانَ» (به او بیان را آموخت.) این تعلیم را خداوند در مکتب آفرینش به انسان داده و معنى آن استعداد ویژگى فطرى است که در نهاد انسانها قرار داده تا بتوانند سخن بگویند.
اکنون این سؤال پیش مى آید که اگر این علوم را به فرشتگان نیز تعلیم مى نمود آنها همین فضیلت آدم را پیدا مى کردند. باید توجّه داشت که ملائکه آفرینش خاصى داشتند که استعداد فراگیرى این همه علوم در آنها نبود بلکه براى هدف دیگرى آفریده شده بودند. فرشتگان بعد از این آزمایش واقعیت را دریافتند و پذیرفتند گرچه در آغاز فکر مى کردند براى این هدف نیز آمادگى دارند ولى خداوند با آزمایش علم اسماء تفاوت آنها را با آدم روشن ساخت.
