در ادامه بحثهاى مربوط به اهل کتاب، در این آیه روى سخن را به آنها کرده مى فرماید: «اى اهل کتاب! چرا درباره ابراهیم، گفتوگو و نزاع مى کنید (و هرکدام، او را پیرو آیین خودتان معرّفى مى نمایید)؟! در حالى که تورات و انجیل، بعد از او نازل شده است. آیا اندیشه نمى کنید؟» (یَا أَهْلَ الْکِتَابِ لِمَ تُحَاجُّونَ فِى إِبْرهِیمَ وَ مَا أُنْزِلَتِ التَّوْرَیةُ وَالاِْنْجِیلُ إِلاَّ مِنْ بَعْدِهِ أَفَلاَ تَعْقِلُونَ).
(آیه 66) در این آیه از طریق دیگرى آنها را مورد سرزنش قرار داده مى فرماید: «شما کسانى هستید که درباره آنچه نسبت به آن آگاه بودید، گفتوگو کردید; چرا درباره آنچه آگاه نیستید، گفتوگو مى کنید؟!» (هَا أَنْتُمْ هَـؤُلاَءِ حَاجَجْتُمْ فِیمَا لَکُمْ بِهِ عِلْمٌ فَلِمَ تُحَاجُّونَ فِیمَا لَیْسَ لَکُمْ بِهِ عِلْمٌ).
یعنى شما در مسائل مربوط به مذهب خودتان که از آن آگاهى داشتید، بحث و گفتوگو کردید و دیدید که حتّى در این مباحث گرفتار چه اشتباهات بزرگى شده اید و چه اندازه از حقیقت دور افتاده اید (و در واقع علم شما جهل مرکب بود.) با این حال چگونه در چیزى که از آن اطلاّع ندارید بحث و گفتوگو مى کنید.
سپس براى تأکید مطالب گذشته و آماده ساختن براى بحث آینده مى گوید: «و خدا مى داند، و شما نمى دانید» (وَاللَّهُ یَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لاَتَعْلَمُونَ).
آرى او مى داند که در چه تاریخى آیین خود را بر ابراهیم نازل کرده است.
(آیه 67) سپس با صراحت تمام به این مدّعیان پاسخ مى گوید که: «ابراهیم نه یهودى بود و نه نصرانى; بلکه موحّدى خالص و مسلمان بود» (مَا کَانَ إِبْرهِیمُ یَهُودِیًّا وَ لاَ نَصْرَانِیًّا وَ لَـکِنْ کَانَ حَنِیفًا مُسْلِمًا).
واژه «حَنیفا» از ماده «حَنف»، به معنى شخص یا چیزى است که تمایل به سویى پیدا کرده و در زبان قرآن به کسى گفته مى شود که از آیینهاى باطل به سوى آیین حق متمایل شده است.
در اینجا خداوند، ابراهیم(ع) را به عنوان حنیف توصیف نموده زیرا او پرده هاى تقلید و تعصّب را درید و در محیطى که غرق بت پرستى بود، هرگز در برابر بت سجده نکرد.
سپس مى فرماید: «و هرگز از مشرکان نبود» (وَ مَا کَانَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ).
و بدین ترتیب، هرگونه ارتباطى میان ابراهیم و بت پرستان عرب را نفى مى کند.
(آیه 68) بنابر آنچه گفته شد معلوم شد که ابراهیم پیرو هیچ یک از این آیینها نبوده، تنها چیزى که در اینجا باقى مى ماند این است که چگونه مى توان خود را پیرو این پیامبر بزرگ که همه پیروان ادیان الهى براى او عظمت قائل هستند دانست! در آیه مورد بحث به این معنى پرداخته مى گوید: «سزاوارترین مردم به ابراهیم، آنها هستند که از او پیروى کردند، و (در زمان و عصر او، به مکتب او وفادار ـ بودند; همچنین) این پیامبر و کسانى که (به او) ایمان آورده اند» از همه سزاوارترند (إِنَّ أَوْلَى النَّاسِ بِإِبْرهِیمَ لَلَّذِینَ اتَّبَعُوهُ وَ هَـذَا النَّبِىُّ وَالَّذِینَ ءَامَنُوا).
اهل کتاب که با عقاید شرک آمیز خود اساسى ترین اصل دعوت ابراهیم یعنى توحید را زیر پا گذارده اند، یا بت پرستان عرب که درست در نقطه مقابل آیین ابراهیم قرار گرفته اند، چگونه مى توانند خود را پیرو ابراهیم(ع) بدانند!
در پایان آیه به آنها که پیرو واقعى مکتب پیامبران بزرگ خدا بودند بشارت مى دهد مى گوید: «و خداوند، ولىّ و سرپرست مؤمنان است» (وَاللَّهُ وَلِىُّ الْمُؤْمِنِینَ).
