«قلب» در قرآن به معانى گوناگونى آمده است از جمله:
1) به معنى عقل و درک، چنانکه در آیه 37 سوره «ق» مى خوانیم: «إِنَّ فِى ذلِکَ لَذِکْرَى لِمَنْ کَانَ لَهُ قَلْبٌ» (در این تذکّرى است براى آن کس که عقل دارد.)
2) به معنى روح و جان، چنانکه در آیه 10 سوره احزاب آمده است: «و زمانى که چشمها از شدّت وحشت خیره شده و جانها به لب رسیده بود.»
3) به معنى مرکز عواطف، آیه 12 سوره أنفال شاهد این معنى است: «به زودى در دلهاى کافران ترس و وحشت مى افکنم.»
توضیح اینکه، در وجود انسان دو مرکز نیرومند به چشم مى خورد: یکى مرکز «ادراکات» که همان مغز و دستگاه اعصاب است و دیگر مرکز «عواطف» که همان قلب صنوبرى است که در بخش چپ سینه قرار دارد و مسائل عاطفى در مرحله اوّل روى همین مرکز اثر مى گذارد. هنگامى که با مصیبتى روبه رو مى شویم فشار آن را روى قلب صنوبرى احساس مى کنیم. همچنین وقتى که به مطلب سرورانگیزى برمى خوریم، فرح و انبساط را در همین مرکز احساس مى کنیم.
درست است که مرکز اصلى ادراکات و عواطف، روح آدمى است ولى تظاهرات و عکس العملهاى جسمى آنها متفاوت است. عکس العمل درک و فهم در مغز و فکر آشکار مى شود و عکس العمل مسائل عاطفى از قبیل محبّت، عداوت، ترس، آرامش، شادى و غم در قلب انسان ظاهر مى گردد.
نتیجه اینکه اگر در قرآن مسائل عاطفى به قلب (همین عضو مخصوص) و مسائل عقلى به قلب ـ به معنى عقل یا مغز ـ نسبت داده شده، دلیل آن همان است که گفته شد.
