در این آیه براى حفظ جان افراد بى گناهى که ممکن است مورد اتّهام قرار گیرند یک دستور احتیاطى بیان مى کند مى فرماید: «اى کسانى که ایمان آورده اید، هنگامى که در راه خدا گام مى زنید (و به سفرى براى جهاد مى روید)، تحقیق کنید; و به خاطر اینکه سرمایه ناپایدار دنیا (و غنایمى به دست آورید، به کسى که اظهار صلح و اسلام مى کند نگویید: مسلمان نیست; زیرا غنیمتهاى فراوانى (براى شما) نزد خداست» (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا إِذَا ضَرَبْتُمْ فِى سَبِیلِ اللَّهِ فَتَبَیَّنُوا وَ لاَتَقُولُوا لِمَنْ أَلْقَى إِلَیْکُمُ السَّلَـمَ لَسْتَ مُؤْمِنًا تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَیَوةِ الدُّنْیَا فَعِنْدَاللَّهِ مَغَانِمُ کَثِیرَةٌ).
سپس اضافه مى کند: «شما قبلاً چنین بودید» و در دوران جاهلیت جنگهاى شما انگیزه غارتگرى داشت (کَذلِکَ کُنْتُمْ مِنْ قَبْلُ).
«و خداوند بر شما منّت نهاد (و در پرتو اسلام هدایت شدید). پس، (به شکرانه این نعمت بزرگ،) تحقیق کنید» (فَمَنَّ اللَّهُ عَلَیْکُمْ فَتَبَیَّنُوا).
«خداوند به آنچه انجام مى دهید آگاه است» (إِنَّ اللَّهَ کَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرًا).
جهاد یک قانون عمومى در عالم آفرینش است. همه موجودات جهان اعمّ از نباتات و حیوانات بهوسیله جهاد موانع را از سر راه خود برمى دارند تا بتوانند به کمالات مطلوب خود برسند.
البتّه باید توجّه داشت که جهاد، علاوه بر نبردهاى دفاعى و گاهى تهاجمى، مبارزات علمى، اقتصادى، فرهنگى و سیاسى را نیز در بر مى گیرد.
(آیه 95) در آیات گذشته سخن از جهاد در میان بود، این آیه مقایسه اى در میان مجاهدان و غیر آنها به عمل آورده مى گوید: «(هرگز) افراد باایمانى که بدون بیمارى و ناراحتى، از جهاد بازنشستند، با مجاهدانى که در راه خدا با مال و جان خود جهاد کردند، یکسان نیستند» (لاَ یَسْتَوِى الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ غَیْرُ أُولِى الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِى سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ).
سپس برترى مجاهدان را به صورت آشکارتر بیان کرده مى فرماید: «خداوند، مجاهدانى را که با مال و جان خود جهاد نمودند، بر قاعدان ]= ترک کنندگان جهاد [برترى مهمّى بخشیده» (فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ بِأَمْوَالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِینَ دَرَجَةً).
ولى چون نقطه مقابل این دسته از مجاهدان افرادى هستند که جهاد براى آنها واجب عینى نبوده یا اینکه به خاطر بیمارى و ناتوانى و علل دیگر قادر به شرکت در میدان جهاد نبوده اند، براى اینکه پاداش نیّت صالح و ایمان و سایر اعمال نیک آنها نادیده گرفته نشود به آنها نیز وعده نیک داده مى فرماید: «و به هر یک از این دو گروه (به نسبت اعمال نیکشان،) خداوند وعده پاداش نیک داده است» (وَ کُلاًّ وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى).
ولى از آنجا که اهمّیت جهاد در منطق اسلام از این هم بیش تر است، بار دیگر به سراغ مجاهدان رفته تأکید مى کند: «و خداوند مجاهدان را بر قاعدان، با پاداش عظیمى برترى بخشیده است» (وَ فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ عَلَى الْقَاعِدِینَ أَجْرًا عَظِیمًا).
(آیه 96) این پاداش عظیم در این آیه چنین تفسیر شده: «درجات (مهمى) از ناحیه خداوند، و آمرزش و رحمت» نصیب آنان مى گردد (دَرَجَات مِنْهُ وَ مَغْفِرَةً وَ رَحْمَةً).
در پایان آیه مى فرماید: اگر در این میان افرادى ضمن انجام وظیفه خویش مرتکب لغزشهایى شده اند و از اعمال خود پشیمانند، خدا به آنها نیز وعده آمرزش داده زیرا «خداوند آمرزنده و مهربان است» (وَ کَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِیمًا).
