(آیه 35) در این آیه روى سخن به افراد باایمان است و به آنها سه دستور براى رستگار شدن داده شده. نخست مى گوید: «اى کسانى که ایمان آورده اید! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید» (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا اتَّقُوااللَّهَ).
سپس دستور مى دهد: «و وسیله اى براى تقرّب به او بجویید» (وَابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ).
«و در راه او جهاد کنید» (وَ جَاهِدُوا فِى سَبِیلِهِ).
و نتیجه همه آنها این است: «باشد که رستگار شوید» (لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ).
«وسیله» در آیه فوق معنى وسیعى دارد و هر کار و هر چیزى را که باعث نزدیک شدن به پیشگاه مقدّس پروردگار شود شامل مى گردد که مهم ترین آنها را امیرمؤمنان على(ع) در نهج البلاغه این چنین برمى شمرد:
«بهترین چیزى که بهوسیله آن مى توان به خدا نزدیک شد: ایمان به خدا و پیامبر او و جهاد در راه خداست که قّله کوهسار اسلام است، و جمله اخلاص (لاَإلهَ إلاَّاللَّهُ) که همان فطرت توحید است، و برپاداشتن نماز که آیین اسلام است، و زکات که فریضه واجبه است، و روزه ماه رمضان که سپرى است در برابر گناه و کیفرهاى الهى، و حج و عمره که فقر و پریشانى را دور مى کنند و گناهان را مى شوید، و صله رحم که ثروت را زیاد و عمر را طولانى مى کند; انفاقهاى پنهانى که جبران گناهان مى نماید و انفاق آشکار که مرگهاى ناگوار و بد را دور مى سازد، و کارهاى نیک که انسان را از سقوط نجات مى دهد.»
و نیز شفاعت پیامبران و امامان و بندگان صالح خدا که طبق صریح قرآن، باعث تقرّب به پروردگار مى گردد، در مفهوم وسیع توسّل داخل است.
لازم به ذکر است منظور از «توسّل» این نیست که چیزى را از شخص پیامبر یا امام به طور مستقل تقاضا کنند، بلکه منظور این است که با اعمال صالح یا پیروى از پیامبر و امام یا شفاعت آنان و یا سوگند دادن خداوند به مقام و مکتب آنها ـ که خود یک نوع احترام و اهتمام به موقعیت آنها و یک نوع عبادت است ـ از خداوند چیزى را بخواهند. این معنى، نه بوى شرک مى دهد و نه برخلاف آیات دیگراست و نه از عموم آیه فوق بیرون مى باشد ـ دقّت کنید.
(آیه 36) در تعقیب آیه قبل که به مؤمنان دستور تقوا و جهاد و تهیّه وسیله مى داد، در این آیه به عنوان بیان علّت دستور سابق به سرنوشت افراد بى ایمان و آلوده اشاره کرده مى فرماید: «به یقین کسانى که کافر شدند، اگر تمام آنچه روى زمین است و همانند آن، مال آنها باشد و همه آن را براى نجات از کیفر روز قیامت بدهند، از آنان پذیرفته نخواهد شد; و مجازات دردناکى خواهند داشت» (إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا لَوْ أَنَّ لَهُمْ مَا فِى الاَْرْضِ جَمِیعًا وَ مِثْلَهُ مَعَهُ لِیَفْتَدُوا بِهِ مِنْ عَذَابِ یَوْمِ الْقِیَـمَةِ مَا تُقُبِّلَ مِنْهُمْ وَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ).
تنها در پرتو ایمان و تقوا و جهاد و عمل مى توان رهایى یافت.
(آیه 37) سپس به دوام این کیفر اشاره کرده مى گوید: «پیوسته مى خواهند از آتش خارج شوند، ولى نمى توانند از آن خارج گردند; و براى آنها مجازاتى پایدار است» (یُرِیدُونَ أَنْ یَخْرُجُوا مِنَ النَّارِ وَ مَا هُمْ بِخَارِجِینَ مِنْهَا وَ لَهُمْ عَذَابٌ مُقِیمٌ).
