در سلسله آیات 82 ـ 86 مقایسه اى میان یهودیان و مسیحیانى که معاصر پیامبر اسلام(ص) بوده اند شده است، این آیه یهود و مشرکان را در یک صف و مسیحیان را در صف دیگر قرار داده مى گوید: «به طور مسلّم، دشمن ترین مردم نسبت به مؤمنان را، یهود و مشرکان خواهى یافت، و نزدیک ترین دوستان به مؤمنان را کسانى مى یابى که مى گویند: ما نصارى هستیم» (لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِلَّذِینَ ءَامَنُوا الْیَهُودَ وَالَّذِینَ أَشْرَکُوا وَ لَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَوَدَّةً لِلَّذِینَ ءَامَنُوا الَّذِینَ قَالُوا إِنَّا نَصَارَى).

تاریخ اسلام به خوبى گواه این حقیقت است زیرا در بسیارى از صحنه هاى نبرد ضدّاسلامى، یهود به طور مستقیم یا غیرمستقیم دخالت داشتند در حالى که در غزوات اسلامى، کم تر مسلمانان را مواجه با مسیحیان مى بینیم.

سپس قرآن دلیل این تفاوت روحیه و خطّ مشى اجتماعى را طى چند جمله بیان کرده مى گوید: مسیحیان معاصر پیامبر(ص) امتیازاتى داشتند که در یهود نبود. «این به خاطر آن است که در میان آنها، افرادى عالم هستند» که به اندازه دانشمندان دنیاپرست یهود در کتمان حقیقت کوشش نداشتند (ذلِکَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّیسِینَ).(1)

«و (نیز در میان آنها، افرادى) تارکِ دنیا» بودند که در نقطه مقابل حریصان یهود گام برمى داشتند (وَ رُهْبَانًا).

«و آنها (در برابر حق) تکبّر نمىورزند» (وَ أَنَّهُمْ لاَیَسْتَکْبِرُونَ).

در حالى که اکثریت یهود به خاطر اینکه خود را نژاد برتر مى دانستند، از قبول آیین اسلام که از نژاد یهود برنخاسته بود، سر باز مى زدند.

(آیه 83) «و هر زمان آیاتى را که بر پیامبر (اسلام) نازل شده بشنوند، چشمهاى آنها را مى بینى که (از شوق،) اشک مى ریزد، به خاطر حقیقتى که دریافته اند» (وَ إِذَا سَمِعُوا مَا أُنْزِلَ إِلَى الرَّسُولِ تَرَى أَعْیُنَهُمْ تَفِیضُ مِنَ الدَّمْعِ مِمَّا عَرَفُوا مِنَ الْحَقِّ).

«و آنها مى گویند: پروردگارا ! ایمان آوردیم; پس ما را با گواهان (و شاهدان حق، در زمره یاران محمّد) بنویس» (یَقُولُونَ رَبَّنَا ءَامَنَّا فَاکْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِینَ).

(آیه 84) آنها به قدرى تحت تأثیر آیات این کتاب آسمانى قرار مى گرفتند که مى گفتند: «چرا ما به خدا و آنچه از حق به ما رسیده است ایمان نیاوریم، در حالى که آرزو داریم پروردگارمان ما را در زمره صالحان قرار دهد؟!» (وَ مَا لَنَا لاَنُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ مَا جَاءَنَا مِنَ الْحَقِّ وَ نَطْمَعُ أَنْ یُدْخِلَنَا رَبُّنَا مَعَ الْقَوْمِ الصَّالِحِینَ).

(آیه 85) در این آیه و آیه بعد به سرنوشت این دو طایفه و پاداش و کیفر آنها اشاره شده است. مى گوید: آنها که در برابر افراد باایمان، محبّت نشان دادند و در مقابل آیات الهى سر تسلیم فرود آوردند و با صراحت ایمان خود را اظهار داشتند، «خداوند به خاطر این سخن، به آنها باغهایى از بهشت پاداش داد که از زیر درختانش، نهرها جارى است; جاودانه در آن خواهند ماند; و این است جزاى نیکوکاران!» (فَأَثَابَهُمُ اللَّهُ بِمَا قَالُوا جَنَّات تَجْرِى مِنْ تَحْتِهَا الاَْنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَ ذلِکَ جَزَاءُ الْمُحْسِنِینَ).(2)

(آیه 86) و در مقابل، «کسانى که کافر شدند و آیات ما را تکذیب کردند، همانها اهل دوزخند» (وَالَّذِینَ کَفَرُوا وَ کَذَّبُوا بِـَایَاتِنَا أُولَـئِکَ أَصْحَابُ الْجَحِیمِ).

1. کشیش، واژه اى سریانى است که به معنى پیشوا و راهنماى مذهبى مسیحیان مى باشد و به عربى قسّیس گفته مى شود و جمع آن قسّیسین است.

2. «أثابهم» از ماده «ثواب»، در اصل به معنى بازگشت نمودن، نیکى کردن و سودى به کسى رسانیدن است.