(آیه 83) در اینجا بحث درباره اسلام آغاز مى شود و توجّه اهل کتاب و پیروان ادیان گذشته را به آن جلب مى کند.
نخست مى فرماید: «آیا آنها غیر از آیین خدا مى طلبند؟!» آیین او همین اسلام است (أَفَغَیْرَ دِینِ اللَّهِ یَبْغُونَ).
سپس مى افزاید: «و تمام کسانى که در آسمانها و زمین هستند، از روى اختیار یا از روى اجبار، در برابرِ (فرمانِ) او تسلیم اند; و همه به سوى او بازگردانده مى شوند» (وَ لَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِى السَّمَـوَاتِ وَالاَْرْضِ طَوْعًا وَ کَرْهًا وَ إِلَیْهِ یُرْجَعُونَ).
در اینجا قرآن مجید، «اسلام» را به معنى وسیعى تفسیر کرده و مى گوید: تمام کسانى که در آسمانها و زمین هستند مسلمانند. یعنى در برابر فرمان او تسلیم اند. زیرا روح اسلام همان تسلیم در برابر حق است که گروهى از روى اختیار (طَوعًا)، در برابر «قوانین تشریعى» او تسلیمند و گروهى بى اختیار (کَرهًا)، در برابر «قوانین تکوینى» او.
(آیه 84) در این آیه خداوند به پیامبر (و همه پیروان او) دستور مى دهد که نسبت به تعلیمات انبیا و پیامبران پیشین، علاوه بر آنچه بر پیامبر اسلام نازل شده، ایمان داشته باشند. مى فرماید: «بگو: به خدا ایمان آوردیم; و (همچنین) به آنچه بر ما و بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط (پیامبران تیره هاى بنى اسرائیل) نازل گردیده; و آنچه به موسى و عیسى و (دیگر) پیامبران، از طرف پروردگارشان داده شده است; ما در میان هیچ یک از آنان فرقى نمى گذاریم; و در برابر (فرمان) او تسلیم هستیم» (قُلْ ءَامَنَّا بِاللَّهِ وَ مَا أُنْزِلَ عَلَیْنَا وَ مَا أُنْزِلَ عَلَى إِبْرهِیمَ و إِسْمَـعِیلَ وَ إِسْحَـقَ وَ یَعْقُوبَ وَالاَْسْبَاطِ وَ مَا أُوتِىَ مُوسَى وَ عِیسَى وَالنَّبِیُّونَ مِنْ رَبِّهِمْ لاَ نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَد مِنْهُمْ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ).
(آیه 85) و سرانجام در این آیه به عنوان یک نتیجه گیرى مى فرماید: «و هر کس جز اسلام (و تسلیم در برابر فرمان حق،) آیینى براى خود انتخاب کند، از او پذیرفته نخواهد شد; و او در آخرت، از زیانکاران است» (وَ مَنْ یَبْتَغِ غَیْرَ الاِْسْلاَمِ دِینًا فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِى الاَْخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِینَ).
«یبتغ» از ماده «ابتغاء» به معنى تلاش و کوشش است که هم در موارد شایسته و هم ناشایسته به کار مى رود و در هر مورد تابع قرائتى است که در آن مورد وجود دارد.
جمعى از مفسّران گفته اند که این آیه درباره دوازده نفر از منافقان نازل شده که اظهار ایمان کرده بودند سپس مرتد شدند و از مدینه به مکّه بازگشتند. آیه نازل شد و اعلام کرد که هر کس جز اسلام را بپذیرد، زیانکار است.
