این آیه و دو آیه بعد از آن بعد از حادثه احد نازل شده است امّا مضمون و محتواى آن تعمیم دارد و همه شهدا حتّى شهداى بدر را که چهارده نفر بودند شامل مى شود; و در آن، مقام شامخ و بلند شهیدان را یاد کرده مى گوید: «(اى پیامبر !) هرگز گمان مبر کسانى که در راه خدا کشته شدند، مردگانند» (وَ لاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا فِى سَبِیلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا).
در اینجا روى سخن فقط به پیامبر است تا دیگران حساب خود را بکنند.
«بلکه آنان زنده اند، و نزد پروردگارشان روزى داده مى شوند» (بَلْ أَحْیَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ).
منظور از حیات و زندگى در اینجا همان حیات و زندگى برزخى است که ارواح در عالم پس از مرگ دارند. و این اختصاص به شهیدان ندارد، ولى از آنجا که شهیدان به قدرى غرق مواهب حیات معنوى هستند که گویا زندگى سایر برزخیان در مقابل آنها چیزى نیست، تنها از آنها نام برده شده است.
(آیه 170) در این آیه به گوشه اى از مزایا و برکات فراوان زندگى برزخى شهیدان اشاره کرده مى فرماید: «آنها به خاطر نعمتهاى فراوانى که خداوند از فضل خود به ایشان بخشیده است، خوشحالند» (فَرِحِینَ بِمَا ءَاتَیهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ).
خوشحالى دیگرشان به خاطر برادران مجاهد آنهاست، همان طور که مى گوید: «و به خاطر کسانى که هنوز به آنها ملحق نشده اند ]= مجاهدان و شهیدان آینده [خوشوقت اند; (زیرا مقامات برجسته آنها را در آن جهان مى بینند; و مى دانند) که نه ترسى بر آنهاست، و نه غمى خواهند داشت» (وَ یَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِینَ لَمْ یَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلاَّ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لاَهُمْ یَحْزَنُونَ).
(آیه 171) این آیه توضیح بیش ترى درباره بشارتهایى است که شهیدان بعد از کشته شدن دریافت مى کنند. مى فرماید: «و از نعمت خدا و فضل او (نسبت به خودشان نیز) مسرورند» (یَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَة مِنَ اللَّهِ وَ فَضْل).
«و (مى بینند که) خداوند پاداش مؤمنان را ضایع نمى کند»، نه پاداش شهیدان و نه پاداش مجاهدانى که شهید نشدند (وَ أَنَّ اللَّهَ لاَ یُضِیعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِینَ).
2. استبشار به معنى خوشحال شدن بر اثر دریافت بشارت یا مشاهده نعمتى براى خود یا دوستان است.
