مى دانیم «شیطان» اسم جنس است شامل نخستین شیطان و همه شیطانها مى شود ولى «ابلیس» اسم خاص است و اشاره به شیطانى است که اغواگر آدم شد. او ـ طبق صریح آیات قرآن ـ از جنس فرشتگان نبود بلکه در صف آنها قرار داشت. او از طایفه جنّ بود که مخلوق مادّى است.
انگیزه او در این مخالفت، کبر و غرور و تعصّب خاصى بود که بر فکرش چیره شد. او مى پنداشت که از آدم برتر است و علّت کفر او نیز همین بود که فرمان حکیمانه پروردگار را نادرست شمرد. نه تنها عملا عصیان کرد از نظر اعتقاد نیز معترض بود. به این ترتیب خودبینى و خودخواهى، محصول یک عمر ایمان و عبادت او را بر باد داد و آتش به خرمن هستى او افکند. کبر و غرور از این آثار بسیار دارد.
جمله «کان من الکافرین» نشان مى دهد که او قبل از این فرمان نیز خطّ خود را از مسیر فرشتگان و اطاعت فرمان پروردگار جدا کرده بود و فکر استکبار در سر مى پروراند.