در قرآن مجید آیات فراوانى درباره انفاق و بخشش در راه خدا آمده است.

همین امر سبب مى شد که درباره جزییات از پیامبر(ص) سؤال کنند. بدین رو، در آیه مورد بحث مى فرماید: «از تو سؤال مى کنند چه چیز انفاق کنند؟» (یَسْئَلُونَکَ مَاذَا یُنْفِقُونَ).

سپس مى افزاید: «بگو: هر خیر و نیکى (و سرمایه سودمند مادّى و معنوى) که انفاق مى کنید، باید براى پدر و مادر و نزدیکان و یتیمان و مستمندان و درماندگان در راه باشد» (قُلْ مَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ خَیْر فَلِلْوَالِدَیْنِ وَالاَْقْرَبِینَ وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینِ وَابْنِ السَّبِیلِ).

مسلّماً ذکر این پنج طایفه به عنوان بیان مصداقهاى روشن است و منحصر به آنها نمى باشد.

در پایان آیه مى فرماید: «و هر کار خیرى که انجام دهید، خداوند از آن آگاه است» (وَ مَا تَفْعَلُوا مِنْ خَیْر فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِیمٌ).

لازم نیست تظاهر کنید و مردم را از کار خویش آگاه سازید، چه بهتر که براى اخلاص بیشتر انفاقهاى خود را پنهان سازید زیرا کسى که پاداش مى دهد از همه چیز باخبر است و کسى که جزا به دست اوست حساب همه نزد اوست.

جمله «وما تَفعَلوا» معنى وسیعى دارد که تمام اعمال خیر را شامل مى شود.

و جمله «ما أنفَقتُم مِن خَیر» (هر خیر و نیکى که انفاق مى کنید)، مى گوید انفاق از هر موضوع خوبى مى تواند باشد و تمام نیکیها را شامل مى شود; از اموال باشد یا خدمات، از موضوعات مادّى باشد یا معنوى.

در ضمن تعبیر «خیر» نشان مى دهد که مال و ثروت ذاتاً چیز بدى نیست، بلکه یکى از بهترین وسائل خیر است، مشروط بر اینکه به نیکى از آن بهره گیرى شود.

(آیه 216) آیه گذشته بیش تر در مورد انفاق اموال بود، در این آیه سخن از انفاق جانها در راه خداست و این هر دو در میدان فداکارى دوش به دوش یکدیگر قرار دارند. مى فرماید: «جهاد در راه خدا، بر شما مقرّر شد; در حالى که برایتان ناخوشایند است» (کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِتَالُ وَ هُوَ کُرْهٌ لَکُمْ).

تعبیر «کُتِبَ» (نوشته شده)، اشاره به حتمى و قطعى بودن این فرمان الهى است.

«کُرهٌ» به معنى اسم مفعول، یعنى مکروه است و مکروه بودن و ناخوشایند بودن جنگ، اگرچه با دشمن و در راه خدا بوده باشد، براى انسانهاى معمولى یک امر طبیعى است زیرا در جنگ هم تلف اموال و هم نفوس و هم جراحتها و مشقّتهاست. البتّه براى عاشقان شهادت در راه حق و کسانى که در سطح بالایى از معرفت قرار دارند، جنگ با دشمنان حق، شربت گوارایى است که همچون تشنه کامان به دنبال آن مى روند و مسلّماً حساب آنها از حساب توده مردم جداست.

سپس به یک اصل اساسى که حاکم بر قوانین تکوینى و تشریعى خداوند است اشاره مى کند مى فرماید: «چه بسا چیزى را خوش نداشته باشید، حال آنکه خیر شما در آن است» (وَ عَسَى أَنْ تَکْرَهُوا شَیْـًا وَ هُوَ خَیْرٌ لَکُمْ).

به عکس، کناره گیرى از جنگ و عافیت طلبى ممکن است خوشایند شما باشد در حالى که چنین نیست. «چه بسا چیزى را دوست داشته باشید، حال آنکه شرّ شما در آن است» (وَ عَسَى أَنْ تُحِبُّوا شَیْـًا وَ هُوَ شَرٌّ لَکُمْ).

در پایان آیه مى فرماید: «و خدا مى داند، و شما نمى دانید» (وَاللَّهُ یَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ).

پروردگار جهان با این لحن قاطع مى گوید: افراد بشر نباید تشخیص خود را در مسائل مربوط به سرنوشتشان حاکم سازند چراکه علم آنها از هر نظر محدود و ناچیز است و معلوماتشان در برابر مجهولات همچون قطره اى در برابر دریاست.

آنها با توجّه به علم محدود خود نباید در برابر احکام الهى روى درهم کشند. باید بدانند که اگر خداوند، جهاد و روزه و حج را تشریع کرده، همه به سود آنهاست.

توجّه به این حقیقت روح انضباط و تسلیم در برابر قوانین الهى را در انسان پرورش مى دهد و درک و دید او را از محیطهاى محدود فراتر مى برد و به نامحدود یعنى علم بى پایان خدا پیوند مى دهد.