ابراهیم(ع) به سنّ پیرى رسیده بود و فرزندى نداشت، از خدا درخواست اولاد نمود. در همان سن از کنیزش هاجر فرزندى به او عطا شد که نام وى را اسماعیل گذارد.
همسر اوّل او ساره نتوانست تحمّل کند که ابراهیم از غیر او فرزند داشته باشد. خداوند به ابراهیم دستور داد تا مادر و فرزند را به مکّه که در آن زمان بیابانى بى آب و علف بود ببرد و سکنى دهد.
ابراهیم فرمان خدا را امتثال کرد و آنها را به سرزمین مکّه برد. همین که خواست تنها از آنجا برگردد، همسرش شروع به گریه کرد که یک زن و یک کودک شیرخوار در این بیابان بى آب و گیاه چه کند؟
اشکهاى سوزان او که با اشک کودک شیرخوار آمیخته مى شد، قلب ابراهیم را تکان داد. دست به دعا برداشت و گفت: «خداوندا، من به خاطر فرمان تو، همسر و کودکم را در این بیابان تنها مى گذارم، تا نام تو بلند و خانه تو آباد گردد.» این را گفت و با آنها، در میان اندوه و عشقى عمیق، وداع کرد.
طولى نکشید غذا و آب ذخیره مادر تمام شد و شیر در پستان او خشکید. بى تابى کودک شیرخوار و نگاه هاى تضرّع آمیز او، مادر را آن چنان مضطرب ساخت که تشنگى خود را فراموش کرد و براى به دست آوردن آب به تلاش و کوشش برخاست. نخست به کنار کوه صفا آمد. در آنجا اثرى از آب ندید. برق سرابى از طرف کوه مروه نظر او را جلب کرد و به گمان آب به سوى آن شتافت و در آنجا نیز خبرى از آب نبود. از آنجا همین برق را بر کوه صفا دید و به سوى آن بازگشت و هفت بار این تلاش و کوشش براى ادامه حیات و مبارزه با مرگ تکرار شد. در آخرین لحظات که شاید طفل شیرخوار آخریق دقایق عمرش را طى مى کرد، از نزدیک پاى او ـ با نهایت تعجّب ـ چشمه زمزم جوشیدن گرفت! مادر و کودک از آن نوشیدند و از مرگ حتمى نجات یافتند.
کوه صفا و مروه به ما درس مى دهد که براى احیاى نام حق و به دست آوردن عظمت آیین او همه ـ حتّى کودک شیرخوار ـ باید تا پاى جان بایستند.
سعى صفا و مروه به ما مى آموزد در نومیدى ها بسى امیدهاست.
سعى صفا و مروه به ما مى گوید قدر این آیین و مرکز توحید را بدانید، افرادى خود را تا لب پرتگاه مرگ رساندند تا این مرکز توحید را امروز براى شما حفظ کردند. به همین دلیل، خداوند بر هر فردى از زائران خانه اش واجب کرده با لباس و وضع مخصوص و عارى از هرگونه امتیاز و تشخّص، هفت مرتبه براى تجدید آن خاطره ها بین این دو کوه را بپیماید.
کسانى که در اثر کبر و غرور حاضر نبودند حتّى در معابر عمومى قدم بردارند و ممکن نبود در خیابانها به سرعت راه بروند، در آنجا به خاطر امتثال فرمان خدا باید گاهى آهسته و گاه هروله کنان با سرعت پیش بروند. بنابر روایات متعدّد، اینجا مکانى است که دستورهایش براى بیدار کردن متکبّران است.
