(آیه 34) خانواده یک واحد کوچک اجتماعى است و همانند یک اجتماع بزرگ باید رهبر و سرپرست واحدى داشته باشد زیرا رهبرى و سرپرستى دسته جمعى که زن و مرد مشترکاً آن را به عهده بگیرند، مفهومى ندارد و در نتیجه مرد یا زن یکى باید رئیس خانواده و دیگرى معاون و تحت نظارت او باشد. قرآن در اینجا تصریح مى کند که مقام سرپرستى باید به مرد داده شود. مى گوید: «مردان، سرپرست و نگهبان زنانند» (الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ).
البتّه منظور از این تعبیر استبداد و اجحاف و تعدّى نیست، بلکه رهبرى واحد منظّم با توجّه به مسؤولیتها و مشورتهاى لازم است.
جمله بعد دو بخش است; در قسمت اوّل مى فرماید: این سرپرستى «به خاطر برترى هایى که خداوند (از نظر نظام اجتماع) براى بعضى نسبت به بعضى دیگر قرار داده است» (بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْض).
در قسمت دوم مى فرماید: «و به خاطر انفاقهایى که از اموالشان (در مورد زنان) مى کنند» (وَ بِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ).
سپس اضافه مى کند که زنان در برابر وظایفى که در خانواده به عهده دارند به دو دسته اند:
1. «و زنان صالح، زنانى هستند که متواضع اند، و در غیاب (همسر خود،) اسرار و حقوق او را، در مقابل حقوقى که خدا براى آنان قرار داده، حفظ مى کنند» (فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِلْغَیْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ).
یعنى مرتکب خیانت، چه از نظر مال و چه از نظر ناموس و چه از نظر حفظ شخصیت شوهر و اسرار خانواده در غیاب او نمى شوند و وظایف و مسؤولیتهاى خود را به خوبى انجام مى دهند.
بدیهى است که مردان موظّفند در برابر این گونه زنان نهایت احترام و حق شناسى را انجام دهند.
2. زنانى هستند که از وظایف خود سرپیچى مى کنند و نشانه هاى ناسازگارى در آنها دیده مى شود. مردان در مقابل این گونه زنان وظایفى دارند که باید مرحله به مرحله اجرا گردد. در مرحله اوّل مى فرماید: «و (امّا) آن دسته از زنان را که از سرکشى آنها و مخالفتشان بیم دارید، پند و اندرز دهید» (وَالَّـتِى تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ).
در مرحله دوم مى فرماید: «و (اگر مؤثّر واقع نشد) در بستر از آنها دورى نمایید» (وَاهْجُرُوهُنَّ فِى الْمَضَاجِعِ).
و در مرحله سوم، در صورتى که سرکشى و پشتِ پا زدن به وظایف و مسؤولیتها از حد بگذرد، نه اندرزها تأثیر کند و نه جدا شدن در بستر و کم اعتنایى نفعى نبخشد، «و (اگر هیچ راهى جز شدّت عمل، براى وادار کردن آنها به انجام وظایفشان نبود،) آنها را تنبیه کنید!» (وَاضْرِبُوهُنَّ).
مسلّم است که اگر یکى از این مراحل مؤثّر واقع شود و زن به انجام وظیفه خود اقدام کند، مرد حق ندارد بهانه گیرى کرده در صدد آزار زن برآید. بدین جهت، به دنبال این جمله مى فرماید: «و اگر از شما پیروى کردند، راهى براى تعدّى بر آنها نجویید» (فَإِنْ أَطَعْنَکُمْ فَلاَ تَبْغُوا عَلَیْهِنَّ سَبِیلاً).
و در پایان آیه مجدّداً به مردان هشدار مى دهد که از موقعیت سرپرستى خود در خانواده سوءاستفاده نکنند. مى فرماید: بدانید «خداوند، بلند مرتبه و بزرگ است» و قدرت او، بالاترین قدرتهاست (إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلِیًّا کَبِیرًا).
