از آنجا که یکى از وسائل ارتباط بندگان با خدا مسأله دعا و نیایش است، این آیه روى سخن را به پیامبر کرده مى گوید: «و هنگامى که بندگان من، از تو درباره من سؤال کنند، بگو: من نزدیکم» (وَ إِذَا سَأَلَکَ عِبَادِى عَنِّى فَإِنِّى قَرِیبٌ).
نزدیک تر از آنچه تصوّر کنید، نزدیک تر از شما به خودتان و نزدیک تر از شریان گردنتان. چنانکه در آیه 16 سوره ق مى خوانیم: «وَ نَحنُ أَقرَبُ إِلَیهِ مِن حَبلِ الوَریِد» (و ما به او از رگ قلبش نزدیکتریم).
سپس مى افزاید: «دعاى دعاکننده را، به هنگامى که مرا مى خواند، پاسخ مى گویم» (أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ).
«پس، باید دعوت مرا بپذیرند» (فَلْیَسْتَجِیبُوا لِى).
«و به من ایمان بیاورند» (وَلْیُؤْمِنُوا بِى).
«تا راه یابند» و به مقصد برسند (لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ).
جالب اینکه در این آیه، خداوند هفت مرتبه به ذات پاک خود اشاره کرده و هفت بار به بندگان. و از این، نهایت پیوستگى و قرب و ارتباط و محبّت خود را نسبت به آنان مجسّم ساخته است.
«دعا» یک نوع خودآگاهى و بیدارى دل و اندیشه و پیوند باطنى با مبدأ همه نیکیها و خوبیهاست.
دعا یک نوع عبادت و خضوع و بندگى است و انسان بهوسیله آن توجّه تازه اى به ذات خداوند پیدا مى کند. همان طور که همه عبادات اثر تربیتى دارد، دعا هم داراى چنین اثرى خواهد بود.
و آنها که مى گویند دعا فضولى در کار خداست! و خدا هرچه مصلحت باشد انجام مى دهد، توجّه ندارند که مواهب الهى بر حسب استعدادها و لیاقتها تقسیم مى شود. هرقدر استعداد و شایستگى بیش تر باشد سهم بیش ترى از آن مواهب نصیب انسان مى گردد.
از این رو مى بینیم امام صادق(ع) مى فرماید: «انَّ عِندَاللَّهِ عَزَّوَجَل مَنزِلَةً لاَ تَنالُ إلاّ بمسألة» (در نزد خداوند مقاماتى است که بدون دعا کسى به آن نمى رسد.)
دانشمندى مى گوید: وقتى که ما نیایش مى کنیم خود را به قوّه پایان ناپذیرى که تمام کائنات را به هم پیوسته است متّصل و مربوط مى سازیم.
