به دنبال مذمّتهاى شدیدى که در آیات گذشته از قوم یهود به عمل آمد، قرآن در این آیه براى رعایت عدالت و احترام به حقوق افراد شایسته و اعلام این حقیقت که همه آنها یکسان نیستند، مى گوید: «آنها همه یکسان نیستند; از اهل کتاب، جمعیّتى هستند که (به حق و ایمان) قیام مى کنند» (لَیْسُوا سَوَاءً مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ أُمَّةٌ قَائِمَةٌ).
صفت دیگر آنها این است که: «پیوسته در اوقات شب، آیات خدا را مى خوانند; در حالى که سجده مى نمایند» (یَتْلُونَ ءَایَاتِ اللَّهِ ءَانَاءَ الَّیْلِ وَ هُمْ یَسْجُدُونَ).
(آیه 114) در این آیه مى افزاید: «به خدا و روز واپسین ایمان مى آورند» (یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الاَْخِرِ).
«امر به معروف و نهى از منکر مى کنند» (وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ).
«و در انجام کارهاى نیک، پیشى مى گیرند» (وَ یُسَارِعُونَ فِى الْخَیْرَاتِ).
«و آنها از صالحانند» (وَ أُولَـئِکَ مِنَ الصَّالِحِینَ).
به این ترتیب، قرآن نژاد یهود را به کلّى محکوم نمى کند. و این روش اسلام است که در هیچ مورد مبارزه او، رنگ نژادى و قبیله اى ندارد و تنها بر محور عقاید و اعمال افراد دور مى زند.
(آیه 115) در این آیه که در حقیقت مکمّل آیات قبل است، به عاقبت افراد صالح و باایمان اشاره کرده مى فرماید: «و (این دسته از اهل کتاب) آنچه از اعمال نیک انجام دهند، هرگز کفران نخواهد شد» و پاداش شایسته آن را مى بینند (وَ مَا یَفْعَلُوا مِنْ خَیْر فَلَنْ یُکْفَرُوهُ).
یعنى هرچند در گذشته مرتکب خلافهایى شده باشند، اکنون که در روش خود تجدیدنظر کرده اند و در صف متّقین و پرهیزگاران قرار گرفته اند، نتیجه اعمال نیک خود را خواهند دید و هرگز از خدا، ناسپاسى نمى بینند.
با اینکه خداوند به همه چیز آگاهى دارد، در پایان آیه مى فرماید: «و خدا از پرهیزگاران، آگاه است» (وَاللَّهُ عَلِیمٌ بِالْمُتَّقِینَ).
بنابراین، اعمال نیک آنها کم باشد یا زیاد، هرگز ضایع نمى شود.
(آیه 116) نقطه مقابل افراد باایمان و حق جویى که وصف آنها در آیه قبل آمد، افراد بى ایمان و ستمگرى هستند که در این آیه و آیه بعد توصیف شده اند. مى فرماید: «کسانى که کافر شدند، هرگز نمى توانند در پناه اموال و فرزندانشان، از مجازات خدا در امان بمانند» (إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا لَنْ تُغْنِىَ عَنْهُمْ أَمْوَالُهُمْ وَ لاَ أَوْلاَدُهُمْ مِنَ اللَّهِ شَیْـًا).
در اینکه از امکانات مادى تنها به ثروت و فرزندان اشاره شده، به خاطر آن است که مهم ترین سرمایه هاى مادى، یکى نیروى انسانى است که به عنوان فرزندان ذکر شده و دیگرى سرمایه هاى اقتصادى مى باشد و بقیّه امکانات مادى از این دو سرچشمه مى گیرد.
قرآن با صراحت مى گوید امتیازات مالى و قدرت جمعى به تنهایى نمى تواند در برابر خداوند امتیازى محسوب شود و تکیه کردن بر آنها اشتباه است، مگر هنگامى که در پرتو ایمان و نیّت پاک، در مسیرهاى صحیح به کار گرفته شوند. در غیر این صورت «آنها (صاحبان اموال) اصحاب دوزخند و جاودانه در آن خواهند ماند» (أُولَـئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ).
(آیه 117) در این آیه به وضع بذل و بخششها و انفاقهاى ریاکارانه آنها اشاره نموده و ضمن یک مثال جالب سرنوشت آن را تشریح مى کند. مى گوید: «آنچه آنها در این زندگى پست دنیوى انفاق مى کنند، همانند باد سوزانى است که به زراعت قومى که بر خود ستم کرده (و در غیر محل و وقت مناسب، کشت نموده اند) بوزد، و آن را نابود سازد» (مَثَلُ مَا یُنْفِقُونَ فِى هَـذِهِ الْحَیَوةِ الدُّنْیَا کَمَثَلِ رِیح فِیهَا صِرٌّ أَصَابَتْ حَرْثَ قَوْم ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ فَأَهْلَکَتْهُ).
افراد بى ایمان و آلوده، چون انگیزه صحیحى در انفاق خود ندارند، روح خودنمایى و ریاکارى، همچون باد سوزان و خشک کننده اى بر مزرعه انفاق آنها مىوزد و آن را بى اثر مى سازد. این انفاقها نه از نظر اجتماعى مشکلى را حل مى کند و نه نتیجه اخلاقى براى انفاق کننده خواهد داشت.
در پایان آیه مى فرماید: «خدا به آنها ستم نکرده; بلکه آنها، خودشان به خویشتن ستم مى کنند» (وَ مَا ظَلَمَهُمُ اللَّهُ وَ لَـکِنْ أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ).
به این ترتیب، سرمایه هاى خود را بیهوده از بین مى برند زیرا عمل فاسد جز اثر فاسد چه نتیجه اى مى تواند داشته باشد!
