(آیه 58) به دنبال بحثهایى که با مشرکان در زمینه توحید و معاد در آیات گذشته خواندیم این آیه آنها را با گفتار بیدارکننده اى اندرز مى دهد و پایان و فناء این دنیا را در مقابل دیدگان عقلشان مجسّم مى سازد تا بدانند این سرا، سراى فانى است، و سراى بقا جاى دیگر است، و خود را براى مقابله با نتائج اعمالشان آماده سازند مى گوید: «و هیچ آبادى در روى زمین نیست مگر این که ما آن را قبل از روز قیامت هلاک مى کنیم، یا به عذاب شدیدى گرفتارش مى سازیم» (وَاِنْ مِنْ قَرْیَة اِلاّ نَحْنُ مُهْلِکُوها قَبْلَ یَوْمِ الْقِیمَةِ اَوْ مُعَذِّبُوها عَذابًا شَدیدًا).
بدکاران ستمگر و طاغیان گردنکش را به وسیله عذاب نابود مى کنیم و دیگران را با مرگ طبیعى و یا حوادثى معمولى.
بالاخره این جهان پایان مى گیرد و همه راه فنا را مى پیمایند «و این (یک اصل مسلّم و قطعى است که) در کتاب الهى ]=لوح محفوظ[ ثبت است» (کانَ ذلِکَ فِى الْکِتابِ مَسْطُورًا).
(آیه 59) در اینجا این ایراد براى مشرکان باقى مى ماند که خوب ما بحثى نداریم ایمان بیاوریم، اما به این شرط که پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) هر معجزه اى را که ما پیشنهاد مى کنیم انجام دهد، و در واقع به بهانه جوییهاى ما تن در دهد.
قرآن در پاسخ آنها مى گوید: «هیچ چیز مانع ما نبود که این گونه معجزات را بفرستیم جز این که پیشینیان آن را تکذیب کردند» (وَما مَنَعَنا اَنْ نُرْسِلَ بِالاْیاتِ اِلاّ اَنْ کَذَّبَ بِهَا الاَْوَّلُونَ).
اشاره به این که: معجزاتى که دلیل صدق پیامبراست به قدر کافى فرستاده شده و اما معجزات اقتراحى وپیشنهادى شما، چیزى نیست که با آن موافقت شود، چرا که پس از مشاهده باز ایمان نخواهید آورد، اگر بپرسند به چه دلیل؟ در پاسخ گفته مى شود به دلیل این که امتهاى گذشته که آنها هم شرائطى کاملاً مشابه شما داشتند نیز چنین پیشنهادهاى بهانه جویانه اى را کردند، بعداً هم ایمان نیاوردند.
سپس قرآن روى یک نمونه روشن از این مسأله انگشت گذارده، مى گوید: «و ما به قوم ثمود ناقه دادیم که روشنگر بود» (وَآتَیْنا ثَمُودَ النّاقَةَ مُبْصِرَةً).
همان شترى که به فرمان خدا از کوه سر برآورد، چرا که تقاضاى چنین معجزه اى را کرده بودند، معجزه اى روشن و روشنگر!
ولى با این حال آنها ایمان نیاوردند «پس به آن ناقه ستم کردند» و او را به قتل رساندند (فَظَلَمُوا بِها).
اصولا برنامه ما این نیست که هر کسى معجزه اى پیشنهاد کند پیامبر تسلیم او گردد «و ما آیات و معجزات را جز براى تخویف مردم و اتمام حجت نمى فرستیم» (وَما نُرْسِلُ بِالاْیاتِ اِلاّ تَخْویفًا).
(آیه 60) سپس پیامبرش را در برابر سرسختى و لجاجت دشمنان دلدارى داده، مى گوید: اگر آنها در مقابل سخنانت این چنین لجاجت به خرج مى دهند و ایمان نمى آورند مطلب تازه اى نیست، «به خاطر بیاور هنگامى را که به تو گفتیم پروردگارت احاطه کامل بر مردم دارد» و از وضعشان کاملا آگاه است (وَاِذْ قُلْنا لَکَ اِنَّ رَبَّکَ اَحاطَ بِالنّاسِ).
همیشه در برابر دعوت پیامبران، گروهى پاکدل ایمان آورده اند و گروهى متعصب و لجوج به بهانه جویى و کارشکنى و دشمنى برخاسته اند، در گذشته چنین بوده، امروز نیز چنین است.
سپس اضافه مى کند: «و ما آن رؤیایى را که به تو نشان دادیم فقط براى آزمایش مردم بود» (وَما جَعَلْنَا الرُّءْیَا الَّتى اَرَیْناکَ اِلاّ فِتْنَةً لِلنّاسِ).
«همچنین شجره معلونه ]=درخت نفرین شده[ را که در قرآن ذکر کرده ایم» آن نیز آزمایشى براى مردم است (وَالشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِى الْقُرْآنِ).
در پایان اضافه مى کند: «ما آنها را بیم داده (و انذار) مى کنیم اما جز طغیان عظیم، چیزى بر آنها نمى افزاید» (وَنُخَوِّفُهُمْ فَما یَزیدُهُمْ اِلاّ طُغْیانًا کَبیرًا).
چرا که اگر دل و جان آدمى آماده پذیرش حق نباشد، نه تنها سخن حق در آن اثر نمى گذارد، بلکه غالباً نتیجه معکوس مى دهد و به خاطر سرسختى و مقاومت منفى بر گمراهى و لجاجتشان مى افزاید ـ دقت کنید.
