(آیه 45) در آیات گذشته دیدیم که چه سان خداوند نتیجه کار شیطان و یاران و همگامان و پیروان او را شرح داد، درهاى هفتگانه جهنم را به روى آنها گشود.
طبق روش قرآن که از مسأله مقابله و تقارن، براى تعلیم و تربیت، بهره گیرى مى کند، در این آیات هشت نعمت بزرگ مادى و معنوى به تعداد درهاى بهشت بیان شده است:
1ـ در آغاز به یک نعمت مهم جسمانى اشاره کرده، مى گوید: «پرهیزکاران در باغهاى سرسبز بهشت، و در کنار چشمه هاى زلال آن خواهند بود» (اِنَّ الْمُتَّقینَ فى جَنّات وَعُیُون).
ذکر «جنات» و «عیون» به صیغه جمع، اشاره به باغهاى متنوع و چشمه هاى فراوان و گوناگون بهشت است که هرکدام لذت تازه اى مى آفریند.
(آیه 46) دوم و سوم: سپس به دو نعمت مهم معنوى که «سلامت» و «امنیت» است اشاره مى کند، سلامت از هرگونه رنج و ناراحتى، و امنیت از هرگونه خطر، مى گوید: فرشتگان الهى به آنها خوش آمد گفته، مى گویند: «داخل این باغها شوید با سلامت و امنیت کامل» (اُدْخُلُوها بِسَلام آمِنینَ).
(آیه 47) چهارم: «ما هرگونه حسد و کینه و عداوت و خیانت را از سینه هاى آنها مى شوییم و بر مى کنیم» (وَنَزَعْنا ما فى صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ).
چرا که تا قلب انسان از این «غِلّ» شستشو نشود نه سلامت و امنیت فراهم مى شود و نه برادرى و اخوت.
5ـ «در حالى که همه برادرند» (اِخْوانًا).
و نزدیکترین پیوندهاى محبت در میان آنها حکمفرماست.
6ـ «در حالى که بر سریرها روبروى یکدیگر قرار گرفته اند» (عَلى سُرُر مُتَقابِلینَ).
آنها در جلسات اجتماعیشان گرفتار تشریفات آزاردهنده این دنیا نیستند و مجلسشان بالا و پایین ندارد; همه برادرند، همه روبروى یکدیگر و در یک صف، نه یکى بالاى مجلس و دیگرى در کفش کن.
(آیه 48) سپس به هفتمین نعمت مادى و معنوى اشاره کرده، مى گوید: «هرگز خستگى و تعب به آنها نمى رسد» (لا یَمَسُّهُمْ فیها نَصَبٌ).
و همانند زندگى این دنیا که رسیدن به یک روز آسایش، خستگیهاى فراوانى قبل و بعد از آن دارد که فکر آن، آرامش انسان را بر هم مى زند، نیست.
8ـ همچنین فکر فنا و نابودى و پایان گرفتن نعمت، آنان را آزار نمى دهد، چرا که «آنها هرگز از این باغهاى پرنعمت و سرور اخراج نمى شوند» (وَما هُمْ مِنْها بِمُخْرَجینَ).
(آیه 49) اکنون ممکن است افراد گنهکار و آلوده در هاله اى از غم و اندوه فرور روند که اى کاش ما هم مى توانستیم به گوشه اى از این موهبت دست یابیم، در اینجا خداوند رحمان و رحیم درهاى بهشت را به روى آنها نیز مى گشاید، اما به صورت مشروط.
با لحنى مملو از محبت و عالیترین نوازش، روى سخن را به پیامبرش کرده، مى گوید: پیامبرم ! «بندگانم را آگاه کن که من غفور و رحیمم، گناه بخش و پرمحبتم» (نَبِّىءْ عِبادى اَنّى اَنَا الْغَفُورُ الرَّحیمُ).
(آیه 50) اما از آنجا که قرآن، همیشه جلو سوء استفاده از مظاهر رحمت الهى را با جمله هاى تکان دهنده اى که حاکى از خشم و غضب اوست مى گیرد، تا تعادل میان خوف و رجاء که رمز تکامل و تربیت است برقرار گردد، بلافاصله اضافه مى کند: که به بندگانم نیز بگو: که «عذاب و کیفر من همان عذاب دردناک است» (وَاَنَّ عَذابى هُوَ الْعَذابُ الاَْلیمُ).
