طرز روزى رساندن خداوند به موجودات مختلف، راستى حیرت انگیز است، از جنینى که در شکم مادر قرار گرفته تا حشرات گوناگونى که در اعماق تاریک زمین و لانه هاى پرپیچ و خم و در لابلاى درختان و بر فراز کوهها و در قعر دره ها زندگى دارند که از دیدگاه علم او هرگز مخفى و پنهان نیستند، و همانگونه که قرآن مى گوید خداوند، هم جایگاه و «آدرس اصلى» آنها را مى داند و هم محل سیار آنان را، و در هر جا باشند روزیشان را به آنان حواله مى کند.

جالب این که در آیات فوق به هنگام بحث از روزى خواران تعبیر به «دابّه» و جنبده شده است و این اشاره لطیفى به مسأله رابطه «انرژى» و «حرکت» است، مى دانیم هر جا حرکتى وجود دارد نیازمند به ماده انرژى زا است یعنى ماده اى که منشأ حرکت گردد.

و در پاسخ این سؤال که آیا «روزى» هرکس از آغاز تا پایان عمر تعیین شده، و خواه ناخواه به او مى رسد ؟ باید بگوییم درست است که روزى هر کس مقدر و ثابت است، ولى در عین حال مشروط به سعى و تلاش و کوشش مى باشد، و هرگاه این شرط حاصل نشود مشروط نیز از میان خواهد رفت.

نکته مهم این است که آیات و روایات مربوط به معین بودن روزى در واقع ترمزى است روى افکار مردم حریص و دنیاپرست که براى تأمین زندگى به هر در مى زنند، و هر ظلم و جنایتى را مرتکب مى شوند، به گمان این که اگر چنین نکنند زندگیشان تأمین نمى شود.

آیات قرآن و احادیث اسلامى به این گونه افراد هشدار مى دهد که بیهوده دست و پا نکنند، همین اندازه که آنها در طریق مشروع گام بگذارند و تلاش و کوشش کنند مطمئن باشند خداوند از این راه همه نیازمندیهاى آنها را تأمین مى کند.

البته بعضى از روزیها مثل نور آفتاب، باران و هوا و عقل و هوش خدادادى; چه انسان به دنبال آن برود، یا نرود، به سراغ او مى آیند.

ولى اگر با تلاش و کوشش خود از همین مواهب نیز بطور صحیحى نگهدارى نکنیم آنها نیز از دست ما خواهد رفت، و یا بى اثر مى ماند.

ولى به هر حال نکته اساسى این است که تمام تعلیمات اسلامى به ما مى گوید براى تأمین زندگى بهتر چه مادى و چه معنوى، باید تلاش بیشتر کرد.