(آیه 11)در این آیه نیز همچنان سخن پیرامون مسأله پاداش و کیفر بدکاران است.
نخست مى گوید: «اگر خداوند مجازات مردم بدکار را سریعاً و در این جهان انجام دهد و همان گونه که آنها در به دست آوردن نعمت و خیر و نیکى عجله دارند، در مجازاتشان تعجیل کند، عمر همگى به پایان مى رسد و اثرى
از آنها باقى نمى ماند» (وَلَوْ یُعَجِّلُ اللهُ لِلنّاسِ الشَّرَّ اسْتِعْجالَهُمْ بِالْخَیْرِ لَقُضِىَ اِلَیْهِمْ اَجَلُهُمْ).
ولى از آنجا که لطف خداوند همه بندگان حتى بدکاران و کافران و مشرکان را نیز شامل مى شود، در مجازاتشان عجله به خرج نمى دهد، شاید بیدار شوند و توبه کنند، و از بیراهه به راه باز گردند.
و در پایان آیه مى فرماید: مجازاتشان همین بس که «افرادى را که ایمان به رستاخیز و لقاى ما ندارند به حال خود رها مى کنیم تا در طغیانشان حیران و سرگردان شوند»، نه حق را از باطل بشناسند، و نه راه را از چاه (فَنَذَرُ الَّذینَ لا یَرْجُونَ لِقائَنا فى طُغْیانِهِمْ یَعْمَهُونَ).
(آیه 12) آنگاه اشاره به وجود نور توحید در فطرت و عمق روح آدمى کرده، مى گوید: «هنگامى که به انسان زیانى مى رسد، و دستش از همه جا کوتاه مى شود، دست به سوى ما دراز مى کند و ما را (در همه حال) در حالى که به پهلو خوابیده یا نشسته یا ایستاده است مى خواند» (وَاِذا مَسَّ الاِْنْسانَ الضُّرُّ دَعانا لِجَنْبِه اَوْ قاعِدًا اَوْ قائِمًا).
آرى ! خاصیت مشکلات و حوادث دردناک، کنار رفتن حجابها از روى فطرت پاک آدمى است، و براى مدتى، هرچند کوتاه درخشش این نور توحیدى آشکار مى گردد.
سپس مى گوید: اما این افراد، چنان کم ظرفیت و بى خردند که «به مجرد این که بلا و ناراحتى آنها را برطرف مى سازیم، آن چنان در غفلت فرو مى روند که گویا هرگز از ما تقاضایى نداشتند» و ما نیز به آنها کمکى نکردیم (فَلَمّا کَشَفْنا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ کَاَنْ لَمْ یَدْعُنا اِلى ضُرٍّ مَسَّهُ).
«آرى ! این چنین اعمال مسرفان در نظرشان جلوه داده شده است» (کَذلِکَ زُیِّنَ لِلْمُسْرِفینَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ).
خداوند این خاصیت را در اعمال زشت و آلوده آفریده که هر قدر انسان به آنها بیشتر آلوده شود، بیشتر خو مى گیرد و نه تنها قبح و زشتى آنها تدریجاً از میان مى رود بلکه کم کم به صورت عملى شایسته در نظرش مجسم مى گردد !
و اما چرا در آیه فوق این گونه افراد به عنوان «مُسْرِف» (اسرافکار) معرفى شده اند؟ به خاطر این است که چه اسرافى از این بالاتر که انسان مهمترین سرمایه وجود خود یعنى عمر و سلامت و جوانى و نیروها را بیهوده در راه فساد و گناه و عصیان و یا در مسیر به دست آوردن متاع بى ارزش و ناپایدار این دنیا به هدر دهد، و در برابر این سرمایه چیزى عاید او نشود.
