(آیه 150) در این آیه و آیه بعد ماجراى درگیرى موسى(ع) با گوساله پرستان به هنگام بازگشت از میعادگاه، که در آیه قبل تنها اشاره اى به آن شده بود تشریح گردیده.
نخست مى گوید: «هنگامى که موسى خشمناک و اندوهگین به سوى قوم خود بازگشت (و صحنه زننده و نفرت انگیز گوساله پرستى را مشاهده نمود) به آنها گفت بد جانشینانى براى من بودید و آیین مرا ضایع کردید» (وَلَمّا رَجَعَ مُوسى اِلى قَوْمِه غَضْبانَ اَسِفًا قالَ بِئْسَمـا خَلَفْتُمُونى مِنْ بَعْدى).
سپس موسى(ع) به آنها گفت: «آیا در فرمان پروردگار خود، عجله نمودید» (اَعَجِلْتُمْ اَمْرَ رَبِّکُمْ).
منظور این است که شما در برابر فرمان خدا نسبت به تمدید مدت سى شب به چهل شب، عجله به خرج دادید و در قضاوت شتاب نمودید، نیامدن مرا دلیل بر مرگ و یا خلف وعده گرفتید.
موسى(ع) در اینجا باید خشم شدید خود را آشکار سازد، در غیر این صورت بازگشت آنها به آسانى ممکن نبود.
قرآن عکس العمل شدید موسى(ع) را در برابر این صحنه و در این لحظات بحرانى و توفانى چنین بازگو مى کند: «موسى بى درنگ الواح تورات را از دست خود بیفکند (و به سراغ برادرش هارون رفت) و سر و ریش او را گرفت و به سوى خود کشید» ! (وَاَلْقَى الاَْلْواحَ وَاَخَذَ بِرَأْسِ اَخیهِ یَجُرُّهُ اِلَیْهِ).
در حقیقت این واکنش از یک سو روشنگر حال درونى موسى(ع) و التهاب و بى قرارى و ناراحتى شدید او در برابر بت پرستى و انحراف آنها بود، و از سوى دیگر وسیله مؤثرى براى تکان دادن مغزهاى خفته بنى اسرائیل و توجه دادن آنها به زشتى فوق العاده اعمالشان.
سپس قرآن مى گوید: هارون براى برانگیختن عواطف موسى(ع) و بیان بى گناهى خود «گفت: فرزند مادرم! این جمعیت نادان مرا در ضعف و اقلیت قرار دادند آنچنان که نزدیک بود مرا به قتل برسانند (بنابراین من بى گناهم بى گناه) کارى نکن که دشمنان به شماتت من برخیزند و مرا در ردیف این جمعیت ظالم و ستمگر قرار مده» (قالَ ابْنَ اُمَّ اِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونى وَکادُوا یَقْتُلُونَنى فَلا تُشْمِتْ بِىَ الاَْعْداءَ وَلا تَجْعَلنى مَعَ الْقَوْمِ الظّالِمینَ).
(آیه 151) آتش خشم موسى کمى فرونشست و به درگاه پروردگار متوجه شد و «عرض کرد: پروردگارا! من و برادرم را بیامرز و ما را در رحمت بى پایانت داخل کن، تو مهربانترین مهربانانى» (قالَ رَبِّ اغْفِرْلى وَلاَِخى وَاَدْخِلْنا فى رَحْمَتِکَ وَاَنْتَ اَرْحَمُ الرّاحِمینَ).
تقاضاى بخشش و آمرزش براى خود و برادرش نه به خاطر آن است که گناهى از آنها سرزده بلکه یک نوع خضوع به درگاه پروردگار و بازگشت به سوى او و ابراز تنفر از اعمال زشت بت پرستان و همچنین سرمشقى است براى همگان تا فکر کنند جایى که موسى و برادرش که انحرافى پیدا نکرده بودند چنین تقاضایى از پیشگاه خدا کنند، دیگران باید حساب خود را برسند.
(آیه 152) واکنش شدید موسى(ع) سرانجام کار خود را کرد، وگوساله پرستان بنى اسرائیل که اکثریت قوم را تشکیل مى دادند از کار خود پشیمان شدند ولى براى این که تصور نشود تنها این ندامت و پشیمانى براى توبه آنها از چنین گناه عظیمى کافى بوده است، قرآن چنین اضافه مى کند: «کسانى که گوساله را معبود خود انتخاب کردند به زودى خشم پروردگار و ذلت در ندگى این جهان به آنها خواهد رسید» (اِنَّ الَّذینَ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ سَیَنالُهُمْ غَضَبٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَذِلَّةٌ فِى الْحَیوةِ الدُّنْیا).
و نیز براى این که تصور نشود این قانون اختصاصى به آنها دارد، اضافه مى کند: «همه کسانى را که افترا (بر خدا) مى بندند این چنین کیفر مى دهیم» (وَکَذلِکَ نَجْزِى الْمُفْتَرینَ).
(آیه 153) در این آیه این موضوع را تکمیل کرده، و به صورت یک قانون کلى چنین مى گوید: «اما آنها که اعمال بدى انجام دهند، سپس توبه کنند (و شرایط توبه همگى انجام گیرد) و ایمان خود را به خدا تجدید نمایند و از هرگونه شرک و نافرمانى باز گردند، پروردگار تو بعد از آن (آنها را مى بخشد، او) بخشنده و مهربان است» (وَالَّذینَ عَمِلُوا السَّیِّئاتِ ثُمَّ تابُوا مِنْ بَعْدِها وَآمَنُوا اِنَّ رَبَّکَ مِنْ بَعْدِها لَغَفُورٌ رَحیمٌ).
(آیه 154) در این آیه مى گوید: «هنگامى که آتش خشم موسى فرو نشست (و آن نتیجه اى را که انتظار داشت گرفت) دست کرد و الواح تورات را از زمین برداشت، الواحى که نوشته هاى آن سراسر هدایت و رحمت بود (اما هدایت و رحمت) براى کسانى که احساس مسؤولیت مى کردند و از خدا مى ترسیدند و در برابر فرمانش تسلیم بودند» (وَلَمّا سَکَتَ عَنْ مُوسَى الْغَضَبُ اَخَذَ الاَْلْواحَ وَفى نُسْخَتِها هُدًى وَرَحْمَةٌ لِلَّذینَ هُمْ لِرَبِّهِمْ یَرْهَبُونَ).
