(آیه 111) از آنجا که در آیات گذشته در باره متخلفان و جهاد سخن به میان آمد، در این آیه و آیه بعد مقام والاى مجاهدان با ایمان، با ذکر مثال جالبى، بیان شده است.
در این مثال خداوند خود را خریدار و مؤمنان را فروشنده معرفى کرده، و مى گوید: «خداوند از مؤمنان جانها و اموالشان را خریدارى مى کند، و در برابر این متاع، بهشت را به آنان مى دهد» (اِنَّ اللهَ اشْتَرى مِنَ الْمُؤْمِنینَ اَنْفُسَهُمْ وَاَمْوالَهُمْ بِاَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ).
و از آنجا که در هر معامله در حقیقت «پنج رکن اساسى» وجود دارد، در این آیه به تمام این ارکان اشاره کرده است.
خودش را «خریدار» و مؤمنان را «فروشنده» و جانها و اموال را«متاع» و بهشت را «ثمن» (بها) براى این معامله قرار داده است.
منتها طرز پرداخت این متاع را با تعبیر لطیفى چنین بیان مى کند: «آنها در راه خدا پیکار مى کنند، و دشمنان حق را مى کشند و یا در این راه کشته مى شوند» و شربت شهادت را مى نوشند (یُقاتِلُونَ فى سَبیلِ اللهِ فَیَقْتُلُونَ وَیُقْتَلُونَ).
وبه دنبال آن به «اسناد» معتبر و محکم این معامله که پنجمین رکن است اشاره کرده، مى فرماید: «این وعده حقى است بر عهده خداوند که در سه کتاب آسمانى تورات، انجیل و قرآن آمده است» (وَعْدًا عَلَیْهِ حَقًّا فِى التَّوْریةِ وَالاِْنْجیلِ وَالْقُرْآنِ).
سپس براى تأکید روى این معامله بزرگ اضافه مى کند: «چه کسى وفادارتر به عهدش از خداست» ؟ (وَمَنْ اَوْفى بِعَهْدِه مِنَ اللهِ).
یعنى; گرچه بهاى این معامله فوراً پرداخت نمى شود، اما خطرات نسیه را در بر ندارند ! چرا که خداوند به حکم قدرت و توانایى و بى نیازى، از هر کس نسبت به عهد و پیمانش وفادارتر است.
و از همه جالبتر این که پس از انجام مراسم این معامله، همان گونه که در میان تجارت کنندگان معمول است، به طرف مقابل تبریک گفته و معامله را معامله پرسودى براى او مى خواهد و مى گوید: «بشارت باد بر شما به این معامله اى که انجام دادید» (فَاسْتَبْشِرُوا بِبَیْعِکُمُ الَّذى بایَعْتُمْ بِه).
«و این پیروزى و رستگارى بزرگى براى همه شماست» (وَذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظیمُ).
(آیه 112) همان گونه که روش قرآن مجید است که در آیه اى سخنى را به اجمال برگزار مى کند و در آیه بعد به شرح و توضیح آن مى پردازد، در این آیه مؤمنان را که فروشندگان جان و مال به خدا هستند با نه صفت بارز معرفى مى کند.
1ـ «آنها توبه کارانند» (التّائِبُونَ). و دل و جان خود را به وسیله آب توبه از آلودگى گناه شستشو مى دهند.
2ـ «آنها عبادت کارانند» (اَلْعابِدُونَ). و در پرتو راز و نیاز با خدا و پرستش ذات پاک او خودسازى مى کنند».
3ـ «آنها (در برابر نعمتهاى مادى و معنوى پروردگار) سپاس مى گویند» (الْحامِدُونَ).
4ـ «آنها از یک کانون عبادت و پرستش به کانون دیگرى رفت و آمد دارند» (السّائِحُونَ).
و به این ترتیب برنامه هاى خودسازى آنان در پرتو عبادت، در محیط محدودى خلاصه نمى شود، و به افق خاصى تعلق ندارد، بلکه همه جا کانون عبودیت پروردگار و خودسازى و تربیت براى آنهاست.
5ـ «آنها که در برابر عظمت خدا رکوع مى کنند» (الرّاکِعُونَ).
6ـ «آنها که سر بر آستانش مى سایند و سجده مى آورند» (السّاجِدُونَ).
7ـ «آنها که مردم را به نیکیها دعوت مى کنند» (الاْمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ).
8ـ «آنها که (تنها به وظیفه دعوت به نیکى قناعت نمى کنند بلکه) با هرگونه فساد و منکرى مى جنگند» (وَالنّاهُونَ عَنِ الْمُنْکَرِ).
9ـ «و آنها که (پس از اداى رسالت امر به معروف و نهى از منکر، به آخرین و مهمترین وظیفه اجتماعى خود یعنى) حفظ حدود الهى، و اجراى قوانین او، و اقامه حق و عدالت قیام مى کنند» (وَالْحافِظُونَ لِحُدُودِاللهِ).
پس از ذکر این صفات نه گانه، خداوند بار دیگر چنین مؤمنان راستین و تربیت یافتگان مکتب ایمان و عمل را تشویق مى کند، و به پیامبرش مى گوید: «این مؤمنان را بشارت ده» (وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنینَ).
