(آیه 59) سرگذشت نوح در سوره هاى مختلفى از قرآن مانند سوره هود، انبیاء، مؤمنون، شعراء و نوح مشروحاً آمده است، اما در اینجا تنها فهرستى از آن در شش آیه آمده، نخست مى فرماید: «ما نوح را به سوى قومش فرستادیم» (لَقَدْ اَرْسَلْنا نُوحًا اِلى قَوْمِهِ).
نخستین چیزى که او به آنها یادآور شد، همان توجه به حقیقت توحید و نفى هرگونه بت پرستى بود، «پس به آنها گفت: اى قوم من ! خدا را بپرستید که هیچ معبودى جز او براى شما نیست» (فَقالَ یا قَوْمِ اعْبُدُوا اللهَ ما لَکُمْ مِنْ اِله غَیْرُهُ).
نوح پس از بیدار کردن فطرتهاى خفته، آنان را از سرانجام بت پرستى بر حذر داشته و گفت: «من از عذاب روزى بزرگ بر شما مى ترسم» (اِنّى اَخافُ عَلَیْکُمْ عَذابَ یَوْم عَظیم).
منظور از مجازات «روز بزرگ» ممکن است همان توفان معروف نوح یا مجازات الهى در روز رستاخیز باشد.
(آیه 60) ولى قوم نوح به جاى این که از دعوت اصلاحى این پیامبر بزرگ که توأم با نهایت خیرخواهى بود استقبال کنند، به آیین توحید بپیوندند و دست از ستم و فساد بردارند «جمعى از اشراف و ثروتمندان قوم او (که منافع خود را با بیدارى مردم در خطر مى دیدند، و مذهب او را مانعى بر سر راه هوسرانیها و هوسبازیهاى خویش مشاهده مى کردند) صریحاً در جواب نوح گفتند: ما تو را در گمراهى آشکار مى بینیم» (قالَ الْمَلاَُ مِنْ قَوْمِه اِنّا لَنَریکَ فى ضَلال مُبین).
(آیه 61) «نوح» در برابر توهین و خشونت آنها با همان لحن آرام و متین و محبت آمیز خود در پاسخ آنها «گفت: (من نه تنها گمراه نیستم بلکه) هیچ گونه نشانه اى از گمراهى در من وجود ندارد، ولى من فرستاده پروردگار جهانیانم» (قالَ یا قَوْمِ لَیْسَ بى ضَلالَةٌ وَلکِنّى رَسُولٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمینَ).
اشاره به این که خدایان پراکنده اى که شما قائل شده اید همه بى اساس است، پروردگار و ربّ همه جهانیان تنها خداوند یگانه یکتاست که خالق همه آنها مى باشد.
(آیه 62) هدف من این است که رسالت پروردگار را انجام داده و دستورات او را به شما برسانم» (اُبَلِّغُکُمْ رِسالاتِ رَبّى).
«و در این راه از هیچ گونه خیرخواهى فروگذارى نمى کنم» (وَاَنْصَحُ لَکُمْ).
و در پایان اضافه مى کند: «من چیزهایى از خداوند مى دانم که شما نمى دانید» (وَاَعْلَمُ مِنَ اللهِ ما لا تَعْلَمُونَ).
این جمله ممکن است جنبه تهدید در برابر مخالفتهاى آنها داشته باشد که من مجازاتهاى دردناکى از خداوند در برابر تبهکاران سراغ دارم که شما هنوز از آن بى خبرید، و یا اشاره به لطف و رحمت پروردگار باشد که اگر در مسیر اطاعتش گام بگذارید برکات و پاداشهایى از او سراغ دارم که شما به عظمت و وسعت آن واقف نیستید.
(آیه 63) در این آیه گفتار دیگرى را از نوح مى خوانیم که در برابر اظهار تعجب قوم خود از این که چگونه ممکن است انسانى عهده دار رسالت پروردگار گردد، بیان کرده است: «آیا تعجب کرده اید که انسانى مأمور ابلاغ رسالت پروردگار گردد و دستورات بیدارکننده او بر این انسان نازل شود تا شما را از عواقب سوء اعمالتان برحذر دارد و به آیین پرهیزکارى دعوت کندو تا مشمول رحمت الهى شوید» (أَوَعَجِبْتُمْ اَنْ جاءَکُمْ ذِکْرٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَلى رَجُل مِنْکُمْ لِیُنْذِرَکُمْ وَلِتَتَّقُوا وَلَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ).
یعنى، این موضوع چه جاى تعجب است ؟ زیرا یک انسان شایسته، استعداد انجام این رسالت را بهتر از هر موجود دیگر دارد.
(آیه 64) ولى به جاى این که دعوت چنین رهبر دلسوز و خیرخواه و آگاهى را بپذیرند، «همه گفته هاى او را تکذیب کردند (و در برابر دعوتش سر تسلیم فرود نیاوردند، هر چه نوح بیشتر تبلیغ مى کرد، آنها بر لجاجت و سرسختى خود مى افزودند) و همین سبب شد که ما نوح و آنها که با او در کشتى بودند نجات داده و تکذیب کنندگان به آیاتش را گرفتار غرقاب ساخته و هلاک کنیم» (فَکَذَّبُوهُ فَاَنْجَیْناهُ وَالَّذینَ مَعَهُ فِى الْفُلْکِ وَاَغْرَقْنَا الَّذینَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا).
در پایان آیه، دلیل این کیفر سخت را چنین بیان مى کند که «آنها جمعیت نابینایى بودند» یعنى مردمى بودند کور دل و کورباطن که از مشاهده چهره حقیقت محروم بودند (اِنَّهُمْ کانُوا قَوْمًا عَمینَ).
و این کوردلى نتیجه اعمال شوم و لجاجتهاى مستمر خودشان بود، زیرا چشم پوشى مستمر از حقایق، تدریجاً چشم تیزبین عقل را ضعیف کرده و سرانجام نابینا مى کند.
