(آیه 94) در این آیه فرمان قاطعى به پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله)مى دهد، مى گوید: در برابر هیاهوى مشرکان و مجرمان نه تنها ضعف و ترس و سستى به خود راه مده و ساکت مباش، بلکه، «آشکارا آنچه را مأموریت دارى بیان کن» و حقایق دین را با صراحت بر ملا ساز (فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ).
«و از مشرکان، روى گردان و نسبت به آنها بى اعتنایى کن» (وَاَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِکینَ).
و این آغاز «دعوت علنى» اسلام بود بعد از آن که پیامبر(صلى الله علیه وآله) سه سال مخفیانه دعوت کرد، و عده قلیلى از نزدیکان پیامبر به او ایمان آوردند.
(آیه 95) سپس خداوند براى تقویت قلب پیامبر(صلى الله علیه وآله) به او اطمینان مى دهد که در برابر استهزاءکنندگان از وى حمایت مى کند، مى فرماید: «ما شرّ استهزاءکنندگان را از تو دفع کردیم» (اِنّا کَفَیْناکَ الْمُسْتَهْزِئینَ).
(آیه 96) سپس «مُسْتَهْزِئین» را چنین توصیف مى کند: «آنها کسانى هستند که با خدا معبود دیگرى قرار مى دهند، ولى به زودى (از نتیجه شوم کار خود) آگاه خواهند شد (اَلَّذینَ یَجْعَلُونَ مَعَ اللهِ اِلهًا آخَرَ فَسَوْفَ یَعْلَمُونَ).
ممکن است این تعبیر اشاره به آن باشد که اینها کسانى هستند که افکار و اعمالشان خود مسخره است، چرا که آنقدر نادانند که در برابر خداوندى که آفریننده جهان هستى است معبودى از سنگ و چوب تراشیده اند، با این حال مى خواهند تو را استهزاء کنند !
(آیه 97) بار دیگر به عنوان دلدارى و تقویت هر چه بیشتر روحیه پیامبر(صلى الله علیه وآله)اضافه مى کند: «و ما مى دانیم که سخنان آنها سینه تو را تنگ و ناراحت مى سازد» (وَلَقَدْ نَعْلَمُ اَنَّکَ یَضیقُ صَدْرُکَ بِما یَقُولُونَ).
روح لطیف تو و قلب حساست، نمى تواند این همه بدگویى و سخنان کفر و شرک آمیز را تحمل کند و به همین دلیل ناراحت مى شوى.
(آیه 98) ولى ناراحت مباش براى زدودن آثار سخنان زشت و ناهنجارشان، «پروردگارت را تسبیح و حمدگو ! و از سجده کنندگان باش» ! (فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ وَکُنْ مِنَ السّاجِدینَ).
چرا که این تسبیح خداوند اثرات بد گفتار آنها را از دلهاى مشتاقان «الله» مى زداید، و از آن گذشته به تو نیرو و توان، نور و صفا بخشد.
لذا در روایات مى خوانیم: «هنگامى که پیامبر(صلى الله علیه وآله) غمگین مى شد به نماز برمى خاست آثار این حزن و اندوه را در نماز از دل مى شست».
(آیه 99) و سرانجام آخرین دستور را در این زمینه به او مى دهد که دست از عبادت خدا در تمام عمر برمدار «و همواره پروردگارت را بندگى کن تا یقین (مرگ) تو فرا رسد» (وَاعْبُدْ رَبَّکَ حَتّى یَاْتِیَکَ الْیَقینُ).
عبادت مکتب عالى تربیت است، اندیشه انسان را بیدار و فکر او را متوجه بى نهایت مى سازد، گرد و غبار گناه و غفلت را از دل و جان او مى شوید، صفات عالى انسانى را در وجود او پرورش مى دهد، روح ایمان را تقویت و آگاهى و مسؤولیت به انسان مى بخشد.
و به همین دلیل ممکن نیست انسان لحظه اى در زندگى از این مکتب بزرگ تربیتى بى نیاز گردد، و آنها که فکر مى کنند، انسان ممکن است به جایى برسد که نیازى به عبادت نداشته باشد یا تکامل انسان را محدود پنداشته اند و یا مفهوم عبادت را درک نکرده اند.
«پایان سوره حِجر»
