این سوره که به گفته بعضى از مفسران بعد از سوره اسراء و قبل از سوره هود نازل شده است روى چند مسأله اصولى و زیربنایى تکیه مى کند، که از همه مهمتر مسأله «مبدأ» و «معاد» است.
منتها نخست از مسأله وحى و مقام پیامبر(صلى الله علیه وآله) سخن مى گوید، سپس به نشانه هایى از عظمت آفرینش مى پردازد، بعد مردم را به ناپایدارى زندگى مادى دنیا و لزوم توجه به سراى آخرت متوجه مى سازد.
و به تناسب همین مسائل قسمتهاى مختلفى از زندگى پیامبران بزرگ ازجمله نوح و موسى و یونس(علیهم السلام) را بازگو مى کند و به همین مناسبت نام سوره یونس بر آن گذارده شده است.
و بالأخره براى تکمیل بحثهاى فوق در هر مورد مناسبى از بشارت و انذار، بشارت به نعمتهاى بى پایان الهى براى صالحان و انذار و بیم دادن طاغیان و گردنکشان، استفاده مى کند.
لذا در روایتى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم که فرمود: «کسى که سوره یونس را در هر دو یا سه ماه بخواند بیم آن نمى رود که از جاهلان و بى خبران باشد، و روز قیامت از مقربان خواهد بود». ـ واین به خاطر آن است که آیات هشداردهنده و بیدارکننده در این سوره فراوان است.
(آیه 1) در این سوره بار دیگر با «حروف مقطعه» قرآن روبرو مى شویم که به صورت «الف ـ لام ـ راء» (الر) ذکر شده است.
به دنبال آن نخست اشاره به عظمت آیات قرآن کرده، مى گوید: «آنها آیات کتاب حکیم است» (تِلْکَ آیاتُ الْکِتابِ الْحَکیمِ).
توصیف قرآن به «حَکیم» اشاره به این است که آیات قرآن داراى آن چنان استحکام و نظم و حسابى است که هرگونه باطل و خرافه و هزل را از خود دور مى سازد، جز حق نمى گوید و جز به راه حق دعوت نمى کند.
