(آیه 20) دگر بار قرآن به بهانه جوییهاى مشرکان به هنگام سر باز زدن از ایمان و اسلام پرداخته، مى گوید: «مشرکان چنین مى گویند که چرا معجزه اى از ناحیه خداوند بر پیامبر نازل نشده است» (وَیَقُولُونَ لَوْلا اُنْزِلَ عَلَیْهِ آیَةٌ مِنْ رَبِّه).
البته منظور آنها این بوده که هر وقت معجزه اى به میل خود پیشنهاد کنند فوراً آن را انجام دهد!
لذا بلافاصله به پیامبر(صلى الله علیه وآله) چنین دستور داده مى شود که «به آنها بگو: معجزه مخصوص خدا (و مربوط به جهان غیب و ماوراءطبیعت) است» (فَقُلْ اِنَّمَا الْغَیْبُ لِلّهِ).
بنابراین چیزى نیست که در اختیار من باشد و من بر طبق هوسهاى شما هر روز معجزه تازه اى انجام دهم، و بعداً هم با عذر و بهانه اى از ایمان آوردن خوددارى کنید.
و در پایان آیه با بیانى تهدیدآمیز به آنها مى گوید: «اکنون که شما دست از لجاجت برنمى دارید در انتظار باشید، من هم با شما در انتظارم» (فَانْتَظِرُوا اِنّى مَعَکُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرینَ).
شما در انتظار مجازات الهى باشید، و من هم در انتظار پیروزیم !
(آیه 21) در این آیه باز سخن از عقاید و کارهاى مشرکان است.
نخست اشاره به یکى از نقشه هاى جاهلانه مشرکان کرده، مى گوید: «هنگامى که مردم (را براى بیدارى و آگاهى، گرفتار مشکلات و زیانهایى مى سازیم سپس آن را برطرف ساخته) طعم آرامش و رحمت خود را به آنها مى چشانیم به جاى این که متوجه ما شوند در این آیات و نشانه ها نیرنگ مى کنند» و یا با توجیهات نادرست در مقام انکار آنها بر مى آیند (وَاِذا اَذَقْنَا النّاسَ رَحْمَةً مِنْ بَعْدِ ضَرّاءَ مَسَّتْهُمْ اِذا لَهُمْ مَکْرٌ فى آیاتِنا). و مثلا بلاها، و مشکلات را به عنوان غضب بتها و نعمت و آرامش را دلیل بر شفقت و محبت آنان مى گیرند و یا بطور کلى همه را معلول یک مشت تصادف مى شمرند
اما خداوند به وسیله پیامبرش به آنها هشدار مى دهد که «به آنها بگو: خدا از هرکس در چاره اندیشى و طرح نقشه هاى کوبنده قادرتر و سریعتر است» (قُلِ اللهُ اَسْرَعُ مَکْرًا).
و به تعبیر دیگر او هر زمان اراده مجازات و تنبیه کسى کند بلافاصله تحقق مى یابد، در حالى که دگران چنین نیستند.
سپس آنها را تهدید مى کند که گمان نبرید این توطئه ها و نقشه ها فراموش مى گردد، «فرستادگان ما (یعنى فرشتگان ثبت اعمال) تمام نقشه هایى را که (براى خاموش کردن نور حق) مى کشید مى نویسند» (اِنَّ رُسُلَنا یَکْتُبُونَ ما تَمْکُرُونَ).
و باید خود را براى پاسخگویى و مجازات، در سراى دیگر آماده کنید.
(آیه 22) در این آیه دست به اعماق فطرت بشر انداخته و توحید فطرى را براى آنها تشریح مى کند که چگونه انسان در مشکلات بزرگ و به هنگام خطر، همه چیز را جز خدا فراموش مى نماید.
نخست مى گوید: «او خدایى است که شما را در صحرا و دریا سیر مى دهد» (هُوَ الَّذى یُسَیِّرُکُمْ فِى الْبَرِّ وَالْبَحْرِ).
«تا هنگامى که در کشتى ها قرار مى گیرید و (کشتى ها) سرنشینان را به کمک بادهاى موافق آرام آرام به سوى مقصد حرکت مى دهند و همه شادمان و خوشحالند» (حَتّى اِذا کُنْتُمْ فِى الْفُلْکِ وَجَرَیْنَ بِهِمْ بِریح طَیِّبَة وَفَرِحُوا بِها).
«اما ناگهان طوفان شدید و کوبنده اى مىوزد، و امواج از هر سو به طرف آنها هجوم مى آورد، آن چنان که مرگ را با چشم خود مى بینند و دست از زندگانى مى شویند» (جاءَتْها ریحٌ عاصِفٌ وَجاءَهُمُ الْمَوْجُ مِنْ کُلِّ مَکان وَظَنُّوا اَنـَّهُمْ اُحیطَ بِهِمْ).
درست در چنین موقعى به یاد خدا مى افتند «و او را از روى اخلاص مى خوانند و آیین خود را براى او از هرگونه شرک و بت پرستى خالص مى کنند» ! (دَعَوُا اللهَ مُخْلِصینَ لَهُ الدّینَ).
در این هنگام دست به دعا بر مى دارند و مى گویند: «خداوندا ! اگر ما را از این مهلکه رهایى بخشى سپاسگزار تو خواهیم بود» نه ستم مى کنیم و نه به غیر تو روى مى آوریم (لَئِنْ اَنْجَیْتَنا مِنْ هذِه لَنَکُونَنَّ مِنَ الشّاکِرینَ).
با این که این بیدارى موقتى، اثر تربیتى در افراد فوق العاده آلوده ندارد حجت را بر آنها تمام مى کند، و دلیلى خواهد بود بر محکومیتشان.
ولى افراداى که آلودگى مختصرى دارند در این گونه حوادث معمولا بیدار مى شوند و مسیر خود را اصلاح مى کنند.
(آیه 23) «اما هنگامى که خدا آنها را رهایى مى بخشد و به ساحل نجات مى رسند شروع به ظلم و ستم در زمین مى کنند» (فَلَمّا اَنْجیهُمْ اِذاهُمْ یَبْغُونَ فِى الاَْرْضِ بِغَیْرِ الْحَقِّ).
ولى «اى مردم (بدانید) هرگونه ظلم و ستمى مرتکب شوید و هر انحرافى از حق پیدا کنید زیانش متوجه خود شماست» (یا اَیُّهَا النّاسُ اِنَّما بَغْیُکُمْ عَلى اَنْفُسِکُمْ).
آخرین کارى که مى توانید انجام دهید این است که «چند روزى از متاع زندگى دنیا بهره مند شوید» (مَتاعَ الْحَیوةِ الدُّنْیا).
«سپس بازگشت شما به سوى ماست» (ثُمَّ اِلَیْنا مَرْجِعُکُمْ).
«آنگاه ما شما را از آنچه انجام مى دادید آگاه خواهیم ساخت» (فَنُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ).
