ما مى دانیم خدا همه چیز را مى داند و اصولا در همه جا حاضر و ناظر است. با این حال چه نیازى به سؤال دارد که انبیاء و امتها را عموماً و بدون استثناء مورد بازپرسى قرار دهد ؟ !
پاسخ این که: اگر سؤال براى استعلام و درک واقعیت چیزى باشد، در مورد کسى که عالم است معنى ندارد ولى اگر منظور توجه دادن خود شخص و اتمام حجت به او و امثال آن بوده باشد، هیچ مانعى ندارد، درست مثل این که ما به شخص فراموشکارى خدمتهاى زیاد کرده ایم، و او به جاى خدمت مرتکب خیانتهایى شده و همه این مسائل پیش ما روشن است، او را مورد بازپرسى قرار داده و مى گوییم آیا ما این همه به تو خدمت نکردیم ؟ و آیا تو حق این خدمات را ادا کردى ؟ این سؤال براى کسب علم نیست بلکه براى تفهیم طرف است.
(آیه 8) در این آیه براى تکمیل بحث رستاخیز، اشاره به مسأله «سنجش اعمال» مى کند که نظیر آن در سوره هاى دیگر قرآن از جمله در سوره مؤمنون آیه 102 و 103 و سوره قارعه آیه 6 و 8 آمده است.
نخست مى گوید: «مسأله توزین اعمال در آن روز حق است» (وَالْوَزْنُ یَوْمَئِذ الْحَقُّ).
آنچه مسلم است این است که در روز رستاخیز اعمال انسان با وسیله خاصى سنجیده مى شود نه با ترازوهایى همانند ترازوهاى دنیا، و چه بسا آن وسیله همان وجود انبیاء و امامان و افراد صالح بوده باشد، و در روایاتى که از طرق اهل بیت(علیهم السلام)به ما رسیده است این مطلب به خوبى دیده مى شود.
حتى در این جهان نیز دوستان خدا مقیاس سنجشند، ولى از آنجا که بسیارى از حقایق در این عالم در پرده ابهام مى ماند و در روز قیامت که ـ به مقتضاى وَبَرَزُوا لِلّهِ الْواحِدِ الْقَهّارِ (ابراهیم/48) ـ روز بروز و ظهور است; این واقعیتها آشکار مى گردد.
در پایان آیه مى فرماید: «کسانى که میزانهاى (عمل) آنها سنگین است، همان رستگارانند» (فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازینُهُ فَاُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ).
(آیه 9) «و کسانى که میزانهاى (عمل) آنها سبک است، افرادى هستند که سرمایه وجود خود را، به خاطر ظلم و ستمى که نسبت به آیات ما مى کردند، از دست داده اند» (وَمَنْ خَفَّتْ مَوازینُهُ فَاُولئِکَ الَّذینَ خَسِرُوا اَنْفُسَهُمْ بِما کانُوا بِایاتِنا یَظْلِمُونَ).
بدیهى است منظور از سبکى و سنگینى میزان اعمال، سبکى و سنگینى خود میزان نیست بلکه ارزش و وزن چیزهایى است که با میزان سنجیده مى شود.
تعبیر «ظلم به آیات» اشاره به این است که این گونه اشخاص نه تنها به خود ستم مى کنند، بلکه به برنامه هاى هدایت الهى نیز ستم کرده اند، زیرا این برنامه ها مى بایست وسیله هدایت و نجات گردد، و اگر به آن بى اعتنایى شد و این اثر از آنها به دست نیامد، به آنها ستم شده است.
