(آیه 99) در آیات گذشته خواندیم که ایمان اضطرارى به هیچ دردى نمى خورد، به همین جهت در این آیه مى گوید: «اگر ایمان اضطرارى و اجبارى به درد مى خورد) و پروردگار تو اراده مى کرد همه مردم روى زمین ایمان مى آوردند»

(وَلَوْ شاءَ رَبُّکَ لاَمَنَ مَنْ فِى الاَْرْضِ کُلُّهُمْ جَمیعًا).

بنابراین از عدم ایمان گروهى از آنان دلگیر و ناراحت مباش، این لازمه اصل آزادى اراده و اختیار است که گروهى مؤمن و گروهى بى ایمان خواهند بود، «با این حال آیا تو مى خواهى مردم را اکراه کنى که ایمان بیاورند» (أَفَاَنْتَ تُکْرِهُ النّاسَ حَتّى یَکُونُوا مُؤْمِنینَ).

این آیه بار دیگر تهمت ناروایى را که دشمنان اسلام کراراً گفته و مى گویند با صراحت نفى مى کند، آنجا که مى گویند: اسلام آیین شمشیر است و از طریق زور و اجبار بر مردم جهان تحمیل شده است.

اصولا دین و ایمان چیزى است که از درون جان بر مى خیزد، نه از برون و بهوسیله شمشیر، و مخصوصاً پیامبر(صلى الله علیه وآله) را از اکراه و اجبار کردن مردم براى اسلام برحذر مى دارد.

(آیه 100) در عین حال در این آیه این حقیقت را یادآور مى شود: درست است که انسانها مختار و آزادند اما «هیچ کس نمى تواند ایمان بیاورد، جز به فرمان خدا» و توفیق و یارى و هدایت او (وَما کانَ لِنَفْس اَنْ تُؤْمِنَ اِلاّ بِاِذْنِ اللهِ).

و لذا آنها که در مسیر جهل و عدم تعقل گام بگذارند و حاضر به استفاده از سرمایه فکر و خرد خویش نباشند «خداوند رجس و پلیدى را بر آنها مى نهد» آن چنان که موفق به ایمان نخواهند شد (وَیَجْعَلُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذینَ لایَعْقِلُونَ).