(آیه 5) در اینجا وظیفه مسلمانان پس از پایان مدت مهلت مشرکان، یعنى چهار ماه بیان شده است و شدیدترین دستور را در باره آنها صادر کرده، مى گوید: «هنگامى که ماههاى حرام (مهلت چهارماهه) پایان گیرد، بت پرستان را هر کجا یافتید به قتل برسانید» (فَاِذَا انْسَلَخَ الاَْشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِکینَ حَیْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ).
سپس مى گوید: «آنها را بگیرید و اسیر کنید» (وَخُذُوهُمْ).
«و آنها را در حلقه محاصره قرار دهید» (وَاحْصُرُوهُمْ).
«و در کمین آنها در هر نقطه اى بنشینید و راهها را بر آنها ببندید» (وَاقْعُدُوا لَهُمْ کُلَّ مَرْصَد).
این شدت عمل به خاطر آن است که برنامه اسلام ریشه کن ساختن بت پرستى از روى کره زمین بوده، زیرا بت پرستى مذهب و آیین نیست که محترم شمرده شود.
ولى این شدت و خشونت نه به مفهوم این است که راه بازگشت به روى آنها بسته شده باشد، بلکه در هر جا و در هر لحظه بخواهند مى توانند جهت خود را تغییر دهند، لذا بلافاصله اضافه مى کند: «اگر آنها توبه کنند و به سوى حق بازگردند و نماز را بر پا دارند و زکات را ادا کنند، آنها را رها سازید» و مزاحمشان نشوید (فَاِنْ تابُوا وَاَقامُوا الصَّلوةَ وَآتَوُاالزَّکوةَ فَخَلُّوا سَبیلَهُمْ).
«زیرا خداوند آمرزنده و مهربان است»، و کسى را که به سوى او بازگردد، از خود نمى راند (اِنَّ اللهَ غَفُورٌ رَحیمٌ).
(آیه 6) سپس این موضوع را با دستور دیگرى تکمیل مى کند تا تردیدى باقى نمانده که هدف اسلام از این دستور تعمیم توحید و آیین حق و عدالت است، نه استعمار و استثمار و قبضه کردن اموال یا سرزمینهاى دیگران، مى گوید: «اگر یکى از بت پرستان از تو درخواست پناهندگى کند به او پناه ده تا سخن خدا را بشنود» (وَاِنْ اَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِکینَ اسْتَجارَکَ فَاَجِرْهُ حَتّى یَسْمَعَ کَلامَ اللهِ).
یعنى درنهایت آرامش بااو رفتار کن، ومجال اندیشه وتفکر را به او بده تاآزادانه به بررسى محتواى دعوت تو بپردازد، و اگر نور هدایت بر دل او تابید آن را بپذیرد.
بعد اضافه مى کند که: «او را پس از پایان مدت مطالعه به جایگاه امن و امانش برسان» تا کسى در اثناء راه مزاحم او نگردد (ثُمَّ اَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ).
و سرانجام علت این دستور سازنده را چنین بیان مى کند: «این به خاطر آن است که آنها قومى بى اطلاع و ناآگاهند» (ذلِکَ بِاَنَّهُمْ قَوْمٌ لا یَعْلَمُونَ).
بنابراین اگر درهاى کسب آگاهى به روى آنها باز گردد، این امید مى رود که از بت پرستى که زاییده جهل ونادانى است خارج شوند، و به راه توحید و خدا که مولود علم و دانش است گام بگذارند.
