در آیات گذشته سخن از مستکبران بود و در این آیه منطق همیشگى این گروه بى ایمان منعکس شده است، مى گوید: «و هنگامى که به آنها گفته شود پروردگار شما چه چیز نازل کرده است ؟ در پاسخ مى گویند: (اینها وحى الهى نیست) همان افسانه هاى دروغین پیشینیان است» (وَاِذا قیلَ لَهُمْ ماذا اَنْزَلَ رَبُّکُمْ قالُوا اَساطیرُ الاَْوَّلینَ).
جالب این که مستکبران امروز نیز غالباً موذیانه براى فرار از حق و همچنین براى گمراه ساختن دیگران به این تهمت متوسل مى شوند، حتى در کتب جامعه شناسى شکل به اصطلاح علمى به آن داده اند و مذهب را زاییده جهل بشر و تفسیرهاى مذهبى را اسطوره ها مى نامند !
اما آنها با مذاهب خرافى و ساختگى هرگز جنگ و ستیز ندارند، مخالفت آنها تنها با مذاهب راستین است که افکار انسانها را بیدار مى کند، و زنجیرهاى استعمار را درهم مى شکند سدّ راه مستکبران و استعمارگران است.
(آیه 25) این آیه نتیجه اعمال این کوردلان را چنین بیان مى کند: «اینها باید روز رستاخیز هم بار گناهان خود را بطور کامل بر دوش بکشند و هم سهمى از گناهان کسانى را که بخاطر جهل گمراه کرده اند» ! (لِیَحْمِلُوا اَوْزارَهُمْ کامِلَةً یَوْمَ الْقِیمَةِ وَمِنْ اَوْزارِ الَّذینَ یُضِلُّونَهُمْ بِغَیْرِ عِلْم).
«بدانیدآنها بدترین وزر و مسؤولیت را بر دوش مى کشند» (اَلاساءَ ما یَزِرُونَ).
چرا که گاهى گفتار آنها سبب گمراهى هزاران نفر مى شود، چقدر دشوار است که انسان هم بار گناهان خود را بر دوش کشد و هم سهمى از گناهان هزاران نفر دیگر را، و هرگاه سخنان گمراه کننده آنها باقى بماند و سرچشمه گمراهى نسلها شود بار آنها نیز بر دوششان سنگینى مى کند !
(آیه 26) این آیه به بیان این نکته مى پردازد که این اولین بار نیست که مستکبران به رهبران الهى تهمت مى زنند و وحى آسمانى را اساطیر اولین مى شمارند، بلکه «آنهایى که قبل از اینها بودند نیز از این گونه توطئه ها داشتند، ولى خداوند به سراغ شالوده زندگى آنها رفت و از اساس آن را ویران نمود، و سقف بر سرشان از بالا فرود آمد» ! (قَدْ مَکَرَ الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَاَتَى اللهُ بُنْیانَهُمْ مِنَ الْقَواعِدِ فَخَرَّ عَلَیْهِمُ السَّقْفُ مِنْ فَوْقِهِمْ).
«و عذاب و مجازات الهى از آنجا که (باور نمى کردند و) نمى دانستند به سراغشان آمد» (وَأَتیهُمُ الْعَذابُ مِنْ حَیْثُ لا یَشْعُرُونَ).
ریشه کن کردن ساختمان و فرود آمدن سقف، ممکن است اشاره به ساختمان و سقف ظاهرى آنها باشد که بر اثر زلزله ها و صاعقه ها درهم کوبیده شد و بر سر آنان فرود آمد، و ممکن است کنایه از سازمان و تشکیلات آنها باشد که به فرمان خدا از ریشه برکنده شد، ونابود گشت، ضمناً مانعى ندارد که آیه اشاره به هردو معنى باشد.
(آیه 27) آنچه گفته شد عذاب دنیاى آنان است ولى مجازاتشان به همین جا پایان نمى گیرد، بلکه «بعد از این در روز رستاخیز خدا آنها را رسوا مى سازد» (ثُمَّ یَوْمَ الْقِیمَةِ یُخْزیهِمْ).
و آنها را مورد سؤال قرار مى دهد و مى گوید: «شریکانى که شما براى من ساختید (و به آنها عشق مىورزیدید) و به خاطر آنها با دیگران دشمنى مى کردید، کجا هستند ؟ (وَیَقُولُ اَیْنَ شُرَکاءِىَ الَّذینَ کُنْتُمْ تُشاقُّونَ فیهِمْ).
در اینجا آنها پاسخى براى این سؤال مسلماً ندارند ولى: «کسانى که به آنها علم داده شده (زبان به سخن مى گشایند و) مى گویند: شرمندگى و رسوایى و بدبختى، امروز بر کافران است» (قالَ الَّذینَ اُوتُوا الْعِلْمَ اِنَّ الْخِزْىَ الْیَوْمَ وَالسُّوءَ عَلَى الْکافِرینَ). و این خود یک نوع مجازات و کیفر روانى براى آنهاست.
(آیه 28) این آیه با تعبیرى که درس تکان دهنده اى براى بیدار کردن غافلان و بى خبران است در توصیف کافران مى گوید: آنها «کسانى هستند که فرشتگان مرگ روح آنها را مى گیرند، در حالى که به خود ظلم کرده بودند» (اَلَّذینَ تَتَوَفّیهُمُ الْمَلائِکَةُ ظالِمى اَنْفُسِهِمْ).
زیرا انسان هر ظلم و ستمى کند در درجه اول به خودش باز مى گردد و خانه خویشتن را قبل از خانه دیگران ویران مى سازد.
اما آنها هنگامى که خود را در آستانه مرگ مى بینند و پرده هاى غرور و غفلت از مقابل چشمانشان کنار مى رود «فوراً تسلیم مى شوند، (و به دروغ مى گویند:) ما کار بدى انجام نمى دادیم» ! (فَاَلْقَوُا السَّلَمَ ما کُنّا نَعْمَلُ مِنْ سُوء).
آیا دروغ مى گویند، به خاطر این که دروغ بر اثر تکرار، صفت ذاتى آنها شده است؟ و یا مى خواهند بگویند ما مى دانیم این اعمال را انجام داده ایم ولى اشتباه کرده ایم و سوءنیت نداشته ایم، ممکن است هر دو باشد.
ولى بلافاصله به آنها گفته مى شود شما دروغ مى گویید، اعمال زشت فراوانى انجام دادید «آرى خداوند به آنچه انجام مى دادید (و همچنین از نیتهاى شما) باخبر است» (بَلى اِنَّ اللهَ عَلیمٌ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ).
بنابراین جاى انکار کردن و حاشا نمودن نیست ! و این ایمان اضطرارى هم سودى ندارد.
(آیه 29) «اکنون که چنین است از درهاى جهنم وارد شوید در حالى که جاودانه در آن خواهید بود» (فَادْخُلُوا اَبْوابَ جَهَنَّمَ خالِدینَ فیها).
«چه جاى بدى است جایگاه متکبران» (فَلَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَکَبِّرینَ).
