از این آیه چنین استفاده مى شود که خداوند براى دفع خطر منافقان از پیامبر، گهگاه پرده از روى اسرار آنها برمى داشت، و آنان را به مسلمانان معرفى مى کرد، تا به هوش باشند و آنها نیز دست و پاى خود را جمع کنند، روى این جهت غالباً آنان در یک حالت ترس و وحشت به سر مى بردند، قرآن به این وضع اشاره کرده، مى گوید: «منافقان مى ترسند که بر ضد آنها سوره اى نازل شود، و آنان را به آنچه در دل دارند آگاه سازد» (یَحْذَرُ الْمُنافِقُونَ اَنْ تُنَزَّلَ عَلَیْهِمْ سُورَةٌ تُنَبِّئُهُمْ بِما فى قُلُوبِهِمْ).

ولى عجیب این که بر اثر شدت لجاجت و دشمنى باز هم دست از استهزاء و تمسخر نسبت به کارهاى پیامبر(صلى الله علیه وآله) بر نمى داشتند، لذا خداوند در پایان آیه به پیامبرش مى گوید: «به آنها بگو: هر چه مى خواهید استهزاء کنید، اما بدانید خدا آنچه را را از آن بیم دارید آشکار مى سازد» و شما را رسوا مى کند ! (قُلِ اسْتَهْزِؤُا اِنَّ اللهَ مُخْرِجٌ ما تَحْذَرُونَ).

(آیه 65) در این آیه به یکى دیگر از برنامه هاى منافقان اشاره کرده، مى گوید: «اگر از آنها بپرسى (که چرا چنین سخن نادرستى را گفته اند، و یا چنین کار خلافى را انجام داده اند) مى گویند: ما مزاح و شوخى مى کردیم و در واقع قصد و غرضى نداشتیم» ! (وَلَئِنْ سَئَلْتَهُمْ لَیَقُولُنَّ اِنَّما کُنّا نَخُوضُ وَنَلْعَبُ).

منافقان امروز و منافقان هر زمان که برنامه هاى یکنواختى دارند از این روش بهره بردارى فراوان مى کنند، حتى گاه مى شود جدى ترین مطالب را در لباس مزاحها و شوخیهاى ساده مطرح کنند، اگر به هدفشان رسیدند چه بهتر، و الاّ با عنوان کردن شوخى و مزاح مى خواهند از چنگال مجازات فرار کنند.

اما قرآن با تعبیرى قاطع و کوبنده، به آنها پاسخ مى گوید، و به پیامبر(صلى الله علیه وآله)دستور مى دهد که «به آنها بگو: آیا خدا، و آیات او، و رسولش، را مسخره مى کنید و به شوخى مى گیرید» ؟ ! (قُلْ اَبِاللهِ وَآیاتِه وَرَسُولِه کُنْتُمْ تَسْتَهْزِؤُنَ).

یعنى آیا با همه چیز مى توان شوخى کرد، حتى با خدا و پیامبر و آیات قرآن !

آیا مسأله رم دادن شتر، و سقوط پیامبر(صلى الله علیه وآله) از آن گردنه خطرناک، چیزى است که بتوان زیر نقاب شوخى آن را پوشاند ؟

(آیه 66) سپس به پیامبر دستور مى دهد صریحاً به این منافقان بگو: «دست از این عذرهاى واهى و دروغین بردارید» (لا تَعْتَذِرُوا).

چرا که «شما بعد از ایمان راه کفر پیش گرفتید» (قَدْ کَفَرْتُمْ بَعْدَ ایمانِکُمْ).

این تعبیر نشان مى دهد که گروه بالا از آغاز در صف منافقان نبودند، بلکه در صف مؤمنان ضعیف الایمان بودند و پس از ماجراى فوق راه کفر پیش گرفتند.

سرانجام، آیه را با این جمله پایان مى دهد که: «اگر ما گروهى از شما را ببخشیم گروه دیگرى را به خاطر این که مجرم بودند، مجازات خواهیم کرد» (اِنْ نَعْفُ عَنْ طائِفَة مِنْکُمْ نُعَذِّبْ طائِفَةً بِاَنَّهُمْ کانُوا مُجْرِمینَ).

این که مى گوید گروهى را مجازات مى کنیم به خاطر جرم و گناهشان، دلیل بر آن است که «گروه مورد عفو» افرادى هستند که آثار جرم و گناه را با آب توبه از وجود خود شسته اند.