(آیه 56) به دنبال بحثهایى که در آیات گذشته پیرامون حفظ حرمت پیامبر(صلى الله علیه وآله)وعدم ایذاء او آمده در اینجا نخست سخن از علاقه خاص خداوند وفرشتگان نسبت به پیامبر(صلى الله علیه وآله)مى گوید، وبعد در این زمینه دستور به مؤمنان مى دهد، وسپس عواقب دردناک وشوم آزاردهندگان پیامبر(صلى الله علیه وآله)را مطرح مى سازد ودر آخرین مرحله گناه بزرگ کسانى را که از طریق تهمت مؤمنان را ایذاء کنند بازگو مى کند.
نخست مى فرماید: «خداوند وفرشتگان بر پیامبر رحمت ودرود مى فرستند» (اِنَّ اللهَ وَمَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِىِّ).
مقام پیامبر(صلى الله علیه وآله)آن قدر والاست که آفریدگار عالم هستى وتمام فرشتگانى که تدبیر این جهان به فرمان حق برعهده آنها گذارده شده است بر او درود مى فرستند، اکنون که چنین است شما نیز با این پیام جهان هستى هماهنگ شوید، «اى کسانى که ایمان آورده اید! بر او درود بفرستید وسلام بگویید ودر برابر فرمان او تسلیم باشید» (یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلیمًا).
او یک گوهر گرانقدر عالم آفرینش است، واگر به لطف الهى در دسترس شما قرار گرفته مبادا ارزانش بشمرید، مبادا ارج ومقام او را در پیشگاه پروردگار ودر نزد فرشتگان همه آسمانها فراموش کنید.
قابل توجه این که درباره کیفیت صلوات بر پیامبر(صلى الله علیه وآله)در روایات بى شمارى که از طرق اهل سنت واهل بیت رسیده صریحاً آمده است که «آل محمّد» را به هنگام صلوات بر «محمّد» بیفزایید.
به این صورت: «اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد».
(آیه 57) این آیه در حقیقت نقطه مقابل آیه گذشته را بیان مى کند، مى گوید: «کسانى که خدا وپیامبرش را ایذاء مى کنند خداوند آنها را در دنیا وآخرت از رحمت خود دور مى سازد وبراى آنان عذاب خوارکننده اى آماده کرده است» (اِنَّ الَّذینَ یُؤْذُونَ اللهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللهُ فِى الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ وَاَعَدَّلَهُمْ عَذابًا مُهینًا).
منظور از «ایذاء پروردگار» همان کفر والحاد است که خدا را به خشم مى آورد واما ایذاء پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله)مفهوم وسیعى دارد، وهرگونه کارى که او را آزار دهد شامل مى شود.
حتى از روایاتى که در ذیل آیه وارد شده چنین استفاده مى شود که آزار خاندان پیامبر(صلى الله علیه وآله)مخصوصاً على(علیه السلام)ودخترش فاطمه زهرا(علیها السلام) نیز مشمول همین آیه بوده است.
رسول خدا فرمود: «فاطمه پاره اى از تن من است هرچه او را آزار دهد مرا مى آزارد».
شبیه همین معنى درباره على(علیه السلام) نیز از پیامبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله)نقل شده است.
(آیه 58) این آیه از ایذاء مؤمنان سخن مى گوید وبراى آن بعد از ایذاء خدا وپیامبر(صلى الله علیه وآله)اهمیت فوق العاده اى قائل مى شود، مى فرماید: «وکسانى که مردان وزنان با ایمان را به خاطر کارى که انجام نداده اند آزار مى دهند، متحمل بهتان وگناه آشکارى شده اند» (وَالَّذینَ یُؤْذُونَ الْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ بِغَیْرِ مَااکْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتانًا وَاِثْمًا مُبینًا).
چرا که مؤمن از طریق ایمان پیوندى با خدا وپیامبرش دارد، وبه همین دلیل در اینجا در ردیف خدا وپیامبرش قرار گرفته است.
در حدیثى که «امام على بن موسى الرضا» از جدش پیامبر نقل کرده چنین آمده است: «کسى که مرد یا زن مسلمانى را بهتان زند یا درباره او سخنى بگوید که در او نیست خداوند او را در قیامت روى تلى از آتش قرار مى دهد تا از عهده آنچه گفته برآید»!
