(آیه 4) در آیات گذشته سخن از آزمایش عمومى مؤمنان بود، واین آیه تهدید شدیدى براى کفار وگنهکاران است، تا گمان نکنند اگر مؤمنان را تحت فشار قرار دادند ومجازاتهاى الهى فوراً دامان آنها را فرو نگرفت خدا از آنها غافل است.
مى فرماید: «آیا کسانى که سیئات را انجام مى دهند گمان کردند بر ما پیشى خواهند گرفت (واز چنگال کیفر ما رهایى خواهند یافت؟) چه بد قضاوتى کردند»! (اَمْ حَسِبَ الَّذینَ یَعْمَلُونَ السَّیِّئاتِ اَنْ یَسْبِقُونا ساءَ ما یَحْکُمُونَ).
مهلت الهى آنها را مغرور نکند که این نیز براى آنها آزمونى است وفرصتى براى توبه وبازگشت.
(آیه 5) سپس بار دیگر به سراغ برنامه هاى مؤمنان واندرز به آنها مى رود مى گوید: «هرکس امید لقاء پروردگار دارد (باید آنچه در توان دارد از اطاعت فرمان او مضایقه نکند) زیرا زمانى را که خداوند تعیین کرده (سرانجام) فرا مى رسد» (مَنْ کانَ یَرْجُوا لِقاءَاللهِ فَاِنَّ اَجَلَ اللهِ لاَت). آرى! این وعده الهى تخلف ناپذیر است.
واز این گذشته خداوند سخنان شما را مى شنود واز اعمال ونیات شما آگاه است که «او شنوا وداناست» (وَهُوَ السَّمیعُ الْعَلیمُ).
لقاى پروردگار در قیامت، نه یک ملاقات حسى است که یک لقاى روحانى ویک نوع شهود باطنى است، چرا که در آنجا پرده هاى ضخیم عالم ماده از مقابل چشم جان انسان کنار مى رود، وحالت شهود به انسان دست مى دهد.
(آیه 6) این آیه در حقیقت تعلیلى است براى آنچه در آیه قبل گذشت، مى گوید: این که دستور داده شده مؤمنان به «لقاءالله» آنچه در توان دارند فرو گذار نکنند به خاطر این است که «هرکسى جهاد وتلاش وکوششى کند (وتحمل مصائب ومشکلاتى نماید) در حقیقت براى خود جهاد کرده است، چرا که خدا از همه جهانیان بى نیاز است» (وَمَنْ جاهَدَ فَاِنَّما یُجاهِدُ لِنَفْسِه اِنَّ اللهَ لَغَنِىٌّ عَنِ الْعالَمینَ).
برنامه آزمون الهى، جهاد با هواى نفس، ومبارزه با دشمنان سرسخت براى حفظ ایمان وپاکى وتقوا، به سود خود انسان است.
(آیه 7) این آیه توضیح وتکمیلى است براى آنچه بطور سربسته در آیه قبل تحت عنوان «جهاد» آمده بود، در اینجا حقیقت جهاد را شکافته وچنین بازگو مى کند: «کسانى که ایمان آوردند وعمل صالح انجام دادند گناهان آنها را مى پوشانیم» (وَالَّذینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ لَنُکَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَیِّئاتِهِمْ).
بنابراین نخستین فایده این جهاد بزرگ (ایمان وعمل صالح) تکفیر وپوشاندن گناهان است که عائد خود انسان مى شود، همان گونه که ثواب آن هم از آن خودشان مى باشد.
چنانکه قرآن در پایان آیه مى گوید: «وما بطور قطع آنها را به بهترین اعمالى که انجام دادند پاداش مى دهیم» (وَلَنَجْزِیَنَّهُمْ اَحْسَنَ الَّذى کانُوا یَعْمَلُونَ).
